صفحه ٣٨٩

خداوند فاقد آن هست در اختيار او بگذاريم و در عوض از او پاداش دريافت  کنيم. بلکه مالک حقيقي جان و مال ما خداست و خداوند آنها را به امانت در اختيار ما قرار داده و هروقت اراده کند از ما باز مي ستاند.

 عبادت بستر بهره مندي از رحمت الاهي و دستيابي به کمال
با توجه به نمونه هايي که بيان کرديم، عبادت ما اعتباراً خدمت به پيشگاه خداوند محسوب مي گردد و گذشته از بذل مال و جان در راه خدا و رفتار محسوسي که به عنوان عبادت خدا انجام مي گيرند، توجه و ذکر قلبي نيز خدمت به پيشگاه خداوند و مطلوب وي محسوب مي گردد. مطلوبيت عبادت و اعمال خير براي خداوند نه ازآن روست که خداوند نيازمند آنهاست و به وسيله آنها نقص خود را برطرف مي کند، بلکه ازآن روست که در پرتو آنها ما به کمال لايق خويش و مقام قرب الاهي نايل مي گرديم. ما در پرتو عبادت و تضرع به درگاه او لايق دريافت رحمت بي کران او مي گرديم و خداوند چون دوست مي دارد که رحمتش را بر بندگان خويش بگستراند، آن بخش از رفتار بندگان که زمينه نزول رحمت و برکات الاهي را فراهم مي آورد، مطلوب و محبوب اوست. تمام تعابير مجازي که در روايات و آيات درباره معامله با خدا و جزا و پاداش وارد شده براي اين است که ما به ارتباط با خداوند واقف گرديم و سعي کنيم کارهايي که محبوب و مطلوب خداست انجام دهيم تا به کمال حقيقي نايل گرديم و کارهايي که در راستاي تعالي، کمال و نيل به رضوان الاهي انجام مي گيرد، مجازاً خدمت به خداوند محسوب مي گردد و ازاين روي، امير مؤمنان(عليه السلام) در دعاي کميل مي فرمايند:
يا رَبِّ، اَسْئَلُک بِحَقِّک وَقُدْسِک، وَاَعْظَمِ صِفاتِک وَاَسْمآئِک، اَنْ تَجْعَلَ اَوْقاتى‏ مِنَ‏ اللَّيْلِ وَالنَّهارِ بِذِکرِک مَعْمُورَه، وَبِخِدْمَتِک مَوْصُولَه، وَاَعْمالى‏ عِنْدَک‏ مَقْبُولَه، حَتّـى‏ تَکـونَ اَعْمالـى‏ وَاَوْرادى‏ کلُّها وِرْداً واحِـداً، وَحـالى