اللَّهَ تَبَارَک وَتَعَالَى طَلَبَ الثَّوَابِ فَتِلْک عِبَادَه الْأُجَرَاءِ، وَ قَوْمٌ عَبَدُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حُبّاً لَهُ فَتِلْک عِبَادَه الْأَحْرَارِ وَ هِيَ أَفْضَلُ الْعِبَادَه؛(237) «عبادت سه گونه است: گروهي از ترس خداوند را عبادت مي کنند، اين عبادت بردگان است. گروهي براي ثواب و پاداش خدا را عبادت مي کنند، اين عبادت مزدگيران است و گروهي به جهت محبت به خدا وي را عبادت مي کنند، اين عبادت آزادگان و برترين عبادت است».
بر اساس اين روايات، عالي ترين مرتبه عبادت مربوط به کساني است که به عالي ترين مرتبه معرفت به خدا نايل آمده اند و دلشان مالامال از محبت و عشق به خدا گرديده و محرک و انگيزه آنها در همه کارها از جمله انجام عبادات، محبت و عشق به خداست. بي شک سرآمد اين گروه، پيشوايان معصوم ما هستند که داراي عالي ترين مراتب معرفت و کمال انساني هستند و با توجه به معرفت حقيقي آنان به خداوند، از روي ترس و يا طمع در پاداشْ خداي را عبادت نمي کنند؛ بلکه چون خداوند را مجلاي محبت و عشق کامل و شايسته عبادت يافته اند به عبادتش مي پردازند. بر اين اساس، امير مؤمنان علي(عليه السلام) مي فرمايند:إِلَهِي مَا عَبَدْتُک خَوْفاً مِنْ عِقَابِک، وَلَا طَمَعاً فِي ثَوَابِک، وَلَکنْ وَجَدْتُک أَهْلًا لِلْعِبَادَه فَعَبَدْتُک؛(238) «خدايا، من از ترس عقاب و به طمع پاداشت تو را عبادت نکردم، بلکه تو را شايسته پرستش و عبادت يافتم، و آن گاه به عبادتت پرداختم».
گستره خوف و رجا در اولياي خدا
مسلماً اولياي خاص خدا که عبادت و رفتارشان ناشي از محبت و عشق به خداست و ترس از عذاب و اميد و طمع در پاداشْ محرک آنان نيست، به حسب مرتبه اي که دارند،