ماهيت ترس و نقش سازنده آن
«ترس» حالتي انفعالي و واکنشي رواني است که انسان در برابر تهديد، خطر و يا ضرر از خود بروز مي دهد. ترس از آن نظر که به صورت واکنش طبيعي و غيرارادي در انسان ظاهر مي شود، رفتاري غيراختياري و غيرارادي است و مورد ارزشيابي اخلاقي قرار نمي گيرد و به خودي خود، به صفت «خوب» يا «بد» متصف نمي شود و مدح و ذمّي ندارد. از اين نظر، در شمار حالت هاي انعکاسي و به اصطلاح روان شناسان «حالت هاي رفلکسي» نظير حالت غم، حزن و شادي قرار مي گيرد. همچنان که وقتي سوزن به پاي کسي فرو مي رود و او بي اختيار واکنش نشان مي دهد و پايش را کنار مي کشد، کسي هم که با خطري مواجه مي شود، به صورت طبيعي و غير ارادي واکنش نشان مي دهد و مي ترسد و رنگ رخساره اش دگرگون مي شود. البته مقدمات ايجاد ترس و رفتاري که انسان براي تضعيف، تقويت، کاهش و يا استمرار حالت ترس در خود انجام مي دهد، مي تواند اختياري باشد و ارزشيابي اخلاقي شود و صفت خوب يا بد به خود گيرد. گاهي انسان افکاري را به ذهن خود راه مي دهد يا رفتاري را انجام مي دهد که باعث تقويت و تشديد حالت ترس در انسان مي گردد. براي مثال، افراد ترسو و ضعيف النفس به ويژه وقتي شب را به تنهايي در جايي به سر مي برند، با تخيلات خويش حالت ترس را در خود تقويت مي کنند و در نتيجه، ترس آنان به دهشت و وحشت و وارد آمدن خسارت هاي جدي روحي به آنان تبديل مي گردد. در مقابل، گاهي با رفتارها و تمرين هاي خاصي، حالت ترس را در خود مي کاهند يا به کلي زمينه ايجاد آن را از بين مي برند. اين مقدمات که رفتار اختياري انسان هستند، اخلاقاً خوب يا بد به شمار مي آيند و اگر گاهي حالت ترس نيز ارزش گذاري اخلاقي مي شود و مطلوب، خوب و يا بد معرفي مي گردد، اين ارزش گذاري به لحاظ همان مقدمات اختياري است، نه به اعتبار حالت ترس في حدنفسه.