تحقق کامل آنها توبه و استغفار کامل عينيت مي يابد. از جمله امير مؤمنان(عليه السلام) در جواب کسي که گفت: «استغفرالله» و در تبيين شرايط استغفار، خطاب به آن شخص فرمودند:
ثَکلَتْک أُمُّک! أَ تَدْرِي مَا الاسْتِغْفَارُ؟ الاسْتِغْفَارُ دَرَجَه الْعِلِّيِّينَ، وَهُوَ اسْمٌ وَاقِعٌ عَلَى سِتَّه مَعَانٍ: أَوَّلُهَا النَّدَمُ عَلَى مَا مَضَى، وَالثَّانِي الْعَزْمُ عَلَى تَرْک الْعَوْدِ إِلَيْهِ أَبَداً، وَالثَّالِثُ أَنْ تُؤَدِّيَ إِلَى الْمَخْلُوقِينَ حُقُوقَهُمْ حَتَّى تَلْقَى اللَّهَ أَمْلَسَ لَيْسَ عَلَيْک تَبِعَه، وَالرَّابِعُ أَنْ تَعْمِدَ إِلَى کلِّ فَرِيضَه عَلَيْک ضَيَّعْتَهَا فَتُؤَدِّيَ حَقَّهَا، وَالْخَامِسُ أَنْ تَعْمِدَ إِلَى اللَّحْمِ الَّذِي نَبَتَ عَلَى السُّحْتِ فَتُذِيبَهُ بِالأَحْزَانِ حَتَّى تُلْصِقَ الْجِلْدَ بِالْعَظْمِ وَيَنْشَأَ بَيْنَهُمَا لَحْمٌ جَدِيدٌ، وَ السَّادِسُ أَنْ تُذِيقَ الْجِسْمَ أَلَمَ الطَّاعَه کمَا أَذَقْتَهُ حَلاوَه الْمَعْصِيَه، فَعِنْدَ ذَلِک تَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّه؛(82) «مادرت در مرگت بگريد! مي داني استغفار چيست؟ استغفار درجه بلندرتبگان است و بر شش معنا دلالت دارد: نخست پشيماني بر گناهان گذشته. دوم عزم بر ترک بازگشت. سوم آنکه حقوق مردم را چنان ادا کني که وقتي خداي را ملاقات مي کني چيزي بر عهده تو نباشد. چهارم آنکه حق هر واجبي که ضايع ساخته اي ادا کني. پنجم آنکه گوشتي را که از حرام بر بدنت روييده است با اندوه آب کني تا پوست بر استخوان چسبد و گوشت نو رويد. ششم آنکه رنج طاعت را به تن بچشاني چنان که شيريني گناه را بر او چشانده بودي، پس آن گاه بگويي، استغفرالله».
چگونه کسي که سم وارد بدنش شده، در اقدام اوليه براي اينکه از مرگ نجات پيدا کند، معده اش را شست وشو مي دهند و سم را از بدنش خارج مي کنند، اما براي اينکه همه عوارض سم برطرف گردد، بايد معالجات ديگري نيز بر روي او انجام پذيرد. همچنين کسي که حقوق مردم را ضايع کرده و يا حريم بندگي خدا را پاس