پاداش دنيوي رفتار است. اين تعابير که براي سهولت تفاهم و رعايت حال اکثريت مردمي است که ذهنشان با اين گونه مفاهيم آشناتر مي باشد اعتباري است و در آنها فرض شده که بندگان براي خداوند کاري انجام مي دهند و خداوند دريافت کننده منافع رفتار آنان است و در قبال آن به آنان مزد و پاداش مي دهد و يا در قبال اعمال نيک آنان بخشي از گناهانشان را مي بخشد. ولي چنان که از برخي از آيات و روايات استفاده مي شود، رابطه بين اعمال انسان و ثواب و عقاب اخروي فراتر از يک رابطه قراردادي و جعلي است، بلکه بين اعمال انسان و ثواب و عقاب رابطه تکويني و توليدي برقرار است. بر اساس اين رابطه تکويني، اعمال اختياري انسان داراي صورت هاي ملکوتي گوناگوني است که به عنوان نتيجه و بازتاب اعمال در عالم برزخ و قيامت ظاهر مي شوند.
اينک نمونه اي از آيات را که دلالت بر وجود رابطه حقيقي بين اعمال انسان و نتايج اخروي آنها و به عبارت ديگر دلالت بر تجسم اعمال دارند ملاحظه مي کنيم:
وَأَقِيمُواْ الصَّلوه وَآتُواْ الزَّکوه وَمَا تُقَدِّمُواْ لأَنفُسِکم مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ اللّهِ إِنَّ اللّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ؛(347) «و نماز را برپا داريد و زکات بدهيد و هر نيکي که براي خود پيش فرستيد، آن را نزد خدا باز يابيد که خدا بدان چه مي کنيد بيناست».
يَوْمَ تَجِدُ کلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِن سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَدًا بَعِيدًا وَيُحَذِّرُکمُ اللّهُ نَفْسَهُ وَاللّهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَادِ؛(348) «روزي که هرکسي هر کار نيکي که کرده حاضر يابد و نيز هر کار بدي که کرده، دوست دارد که کاش ميان او و کارهاي بدش فاصله اي دور