معارف بوک

 زنده ساختند. کجايند آنهايی که با سپاهيان گران به راه افتادند و جامعه را شکست دادند و لشکرهاي بسيار گرد آوردند و شهرها و قدرت ها برپا داشتند؟ راستي کجا هستند.. «... وَ اعْتَبِرُوا بِمَا قَدْ رَأَيْتُمْ مِنْ مَصَارِعِ الْقُرُونِ قَبْلَكُمْ قَدْ تَزَايَلَتْ أَوْصَالُهُمْ وَ زَالَتْ أَبْصَارُهُمْ وَ أَسْمَاعُهُمْ وَ ذَهَبَ شَرَفُهُمْ وَ عِزُّهُمْ وَ انْقَطَعَ سُرُورُهُمْ وَ نَعِيمُهُمْ»(5)  هان اي مردم! از آنچه در ميدان هاي نابودي نسل ها و قرن هاي پيشين ديده ايد عبرت گيريد. از سرنوشت آن جوامع و قدرت هايي که پيوندهاي اعضا و اندام هايشان گسست، چشم ها و گوش هايشان نابود شد، شرافت و عزت و شکوه شان بر باد رفت و نعمت ها و شادي ها و کاميابي هاي شان به پابان رسيد! 
  حضرت در حکمی که برای یکی از مسئولان مملکت اسلامی می نویسند می فرمایند: «أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّمَا أَهْلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ أَنَّهُمْ مَنَعُوا النَّاسَ الْحَقَّ فَاشْتَرَوْهُ وَ أَخَذُوهُمْ بِالْبَاطِلِ فَاقْتَدَوْه » همانا ملت های پیش از شما به هلاکت رسیدند بدان جهت که حق مردم را نپرداختند، پس دنیا را به رشوه دادن به دست آوردند و مردم را به راه باطل بردند و آنان اطاعت کردند. در نامه به ملاک اشتر می فرمایند: «ثُمَّ اعْلَمْ يَا مَالِكُ أَنِّي قَدْ وَجَّهْتُكَ إِلَى بِلَادٍ قَدْ جَرَتْ عَلَيْهَا دُوَلٌ قَبْلَكَ مِنْ عَدْلٍ وَ جَوْرٍ وَ أَنَّ النَّاسَ يَنْظُرُونَ مِنْ أُمُورِكَ فِي مِثْلِ مَا كُنْتَ تَنْظُرُ فِيهِ مِنْ أُمُورِ الْوُلَاةِ قَبْلَكَ وَ يَقُولُونَ فِيكَ مَا كُنْتَ تَقُولُ فِيهِم»(6)  اى مالك بدان كه تو را به سرزمينى فرستاده ام كه پيش از تو فرمانروايان دادگر و ستمگر در آن بوده و مردم در كارهاى تو همان گونه می نگرند كه تو در كار حكمرانان پيش از خويش نظر مى كنى و درباره ی تو همان می گویند که تو در باره ی آنان می گویی. 
  حضرت مولی الموحدین(علیه السلام) با نظر به راز هلاکت تمدن ها و جوامع گذشته می فرمایند: «يُسْتَدَلُّ عَلَى إِدْبَارِ الدُّوَلِ بِأَرْبَعٍ تَضْيِيعُ الْأُصُولِ وَ التَّمَسُّكُ بِالْغُرُورِ وَ تَقْدِيمُ الْأَرَاذِلِ وَ تَأْخِيرُ الْأَفَاضِل»(7)  دولت ها و جوامع زمانى به انحطاط گرايش پيدا مى كنند كه اصول ارزشى از بين