صفحه ٣٤٣

 خويش دفاع مى كند و به تعبير ديگر طالب حق باشد و آن را در نزد هركس و هرجا بيابد پذيرا شود هرچند گوينده ی حق يك فرد عادى باشد و او عالمى بزرگ و پُرآوازه، تا آن جا که حتّى اگر كودكى يا كافر و ظالمى هم سخن حقى بگويد آن را بپذيرد. در حديث معروفى مى خوانيم كه امام صادق(علیه السلام)فرمودند: «سَيِّدُ الْأَعْمَالِ ثَلَاثَةٌ؛ إِنْصَافُ النَّاسِ مِنْ نَفْسِكَ حَتَّى لَا تَرْضَى بِشَيْ ءٍ إِلَّا رَضِيتَ لَهُمْ مِثْلَهُ وَ مُوَاسَاتُكَ الْأَخَ فِي الْمَالِ وَ ذِكْرُ اللَّهِ عَلَى كُلِّ حَال »(14)  برترين اعمال سه چيز است: رعايت انصاف در حق مردم نسبت به خويشتن تا آن جا كه چيزى را براى خود نخواهى مگر اين كه همانندش را براى آن ها بخواهى و مواسات با برادر دينى در مال و ذكر خدا در هر حال.
  جالب اين كه در بعضى از روايات مى بينيم كه امام صادق(علیه السلام)هنگامى كه چهارخانه ی بهشتى را در برابر چهار عمل تضمين مى كنند ترك مراء را سوّمين عمل و انصاف دادن در برابر مردم را چهارمين عمل بر مى شمرند كه ممكن است اشاره اى به انصاف در سخن بوده باشد.
  
  مراء؛ دروازه ی ورود به اخلاق رذيله 
  اساتید اخلاق يكي از شاخه هاي خودپسندي را مراء می دانند. مراء و جدال يعني حالتی که انسان بخواهد حرفش را به هر صورتی شده بر كرسي بنشاند با این فرض که از ابتدا در مورد موضوع مورد بحث قضاوت خود را کرده و حالا به دنبال اثبات آن است، بدون آن كه ابتدا از طرف مقابل سؤال کند که آیا برداشت او از آن سخن درست است و یا منظور گوینده چیز دیگری بوده است. «مراء» يعني حرف را بردن و آوردن! مرتب بگويد دو دفعه بشنود و بگرداند دو مرتبه بگويد و كوتاه نيايد. قرآن مي گويد مراء و جدال از آن شيطان است كه به تو وسوسه مي كند. «إِنَّ الشَّياطينَ لَيُوحُونَ إِلى  أَوْلِيائِهِمْ لِيُجادِلُوكُمْ»(15)  شيطان دوستان خود را به مراء و جدال با شما وامي دارد. لذا هركس در زندگي خود سعی در مراء و جدال دارد بداند شيطان دوست او، و او دوست شيطان است و بداند كه مراء و جدال كار شيطاني است نه كار رحماني.