صفحه ٢٠٥

  فرمودند: «وَ اَلْجِى ءْ نَفْسَكَ فى اُمُورِكَ كُلِّها اِلى اِلهِكَ» و خود را در همه ی امور به خدايت بسپار. «فَاِنَّكَ تُلْجِئُها اِلى كَهْفٍ حَريزٍ وَ مانِعٍ عَزيزٍ» زیرا كه اگر كارهايت را به خدايت واگذارى خود را به پناهگاه و دِژى محكم و بدون شكست و شکوهمند سپرده ای. و بعد از اين نكات است كه فرمودند: «وَ اَخلِصْ فِى الْمَسْأَلَةِ لِرَبِّكَ» و همه چیز را فقط از خدا بخواه، زیرا «فَاِنَّ بِيَدِهِ الْعَطاءَ وَ الْحِرْمانَ» عطا و بخشش از یک طرف و حرمان و نبخشیدن از طرف دیگر، تنها به دست اوست. این توصیه یک نوع اعتماد به خدا را در انسان به وجود می آورد که آن منطقی ترین اعتمادی است که هر کس باید در آن وارد شود تا در محرومیت ها نیز چندان گرفتار سرکوب درون نشود، حضرت در جای دیگر می فرمایند: «حُسْنُ تَوَكُّلِ الْعَبْدِ عَلَى اللَّهِ عَلَى قَدْرِ ثِقَتِهِ بِه »(1)  نيكوئى توكل بنده بر خدا به قدر اعتماد اوست بر خدا. و از طریق این توصیه به فرزندشان آن اعتمادی که موجب بهترین توکل ها می شود به دست می آید.

  سير قلب به سوی حقيقت 
  اين را بايد زياد تكرار كرد تا قلب نسبت به آن ادب شود؛ و همواره متوجه باشد عطا و حرمان به دست خداوند است. قلب وقتی ادب شد به راحتی می تواند حقیقت را ازمجاز تشخیص دهد، اين كه مثلاً رنگ اين پرده زرد است حقيقتى نيست که ما موظف باشیم روح خود را بر آن متمرکز کنیم ولی مواظب هستیم تا قلب را براى درك حقايق و سنت هایی که در این عالم جاری است ادب نماییم تا بتوانیم روح خود را متوجه حقایق بگردانیم. جملات و سخنان امامان معصوم(علیهم السلام) حقيقت محض  است. قلب بايد آن حقیقت را از درون این سخنان كشف كند و بفهمد این جملات به چه چیز اشاره دارند. این کار مشروط بر آن است که قلب راه بيفتد و اگر خواستيد قلبتان راه بيفتد بايد مدام برايش جملات امامان معصوم(علیهم السلام) را که متذکر حقیقت است، تكرار و تفهيم كنيد، مثل این که اگر بخواهیم در رشته ی دومیدانی راه بیفتیم باید دائماً خود را در دویدن رشد دهیم. حضرت می فرمایند: «فَاِنَّ بِيَدِهِ الْعَطاءَ وَ الْحِرْمانَ» حقیقت این است که بخشيدن و نبخشيدن و داشتن و نداشتن به دست خدا است. اگر انسان