معارف بوک

فِيمَا مَضَى أَخٌ فِي اللَّه ... َ كَانَ أَكْثَرَ دَهْرِهِ صَامِتا»(10)  در گذشته مرا برادرى بود كه در راه خدا برادريم مى نمود... بيشتر روزهايش را خاموش مى ماند. زیرا صَمْت و كم گفتن و گزيده گويي از راه هاي رياضتِ مشروع و زمينه ی نيل به مطلوب شمرده شده است؛ البته خاموشي كه با تفكر آميخته باشد و ترقّبْ و ارادت قلبي را همراهي كند، بازدهي آموزنده خواهد داشت؛ چنان كه حضرت علی(علیه السلام) در وصف سكوت رسول اكرم(صلی الله علیه و آله) چنين مي فرمايد: «.. كَلَامُهُ بَيَانٌ وَ صَمْتُهُ لِسَان »(11)  گفتار او ترجمان هر مشكل و خاموشى او زبانى گويا براى اهل دل بود. بعد از آن که ما را متوجه چنین امر مهمی کردند که در صورتی سخن بگوئیم که اطلاع کافی از موضوع مورد بحث داشته باشیم حال می فرمایند: «وَ لا تَقُلْ ما لا تُحِبُّ اَنْ يُقالَ لَكَ» آنچه را كه دوست ندارى درباره ی تو بگويند درباره ی ديگران نگو. 
  دوست نداري ديگران ملامتت کنند، کسي را ملامت نکن. دوست نداري حرف هاي تحقير آميز به تو بزنند، ديگران را تحقير مکن و ... البته در کنار این توصیه اين جمله خود به خود پیش مي آيد؛ آن شکلي که دوست داري ديگران با تو حرف بزنند، با آن ها صحبت کن. کريمانه و همراه با احترام و وقتي خواستي ديگران را نقدکني منصفانه نقد کن.
  نکته اي که بايد از آن غفلت نشود اين است که ما با توصیه ی اصلی که حضرت می فرمایند: «اجعَل نَفسَکَ مِيزَانا» خودت را ميزان قرار بده، در برابر يک قاعده و قانون بسيار بزرگ و وسيعی قرار گرفته ايم که می تواند ميدان وسيعي را در زندگي ما پوشش دهد و اين قانون مي تواند در همه ی ارتباطات اجتماعي ما وارد شود و به ما کمک کند و به ما ياد بدهد که چه کار بايد بکنيم. ما در حوزه هاي علوم ديني قوانيني داريم که فقهاي ما با داشتن آن قوانين مي توانند در بسياري از مسائل استنباط کنند؛ چون آن قواعد در بسیاری از موضوعات فقهی يک نگاه اجتهادي به آن ها مي دهد. بنده فکر می کنم در حوزه ی روابط اجتماعی این جمله ای که حضرت فرمودند هرکدام از ما را مجتهد مي کند و در روابط گوناگون اجتماعي، به ما يک نگاه اجتماعي اي مي دهد. مثلاً فلان آدم به من اين حرف توهين آميز را زد من چه کار کنم،