صفحه ٣٦٩

جا كنده نمى شود. اگر امروزه ملاحظه می کنید وضع روحی مردم مناسب نیست، نه از آن جهت است كه دنيايشان لرزان شده، بلکه از آن جهت است كه دنياى لرزان را تکیه گاه اصلی زندگى شان قرار داده اند. مگر امكان دارد كه دنيا نلرزد و هر روز چهره ی دیگری غیر از چهره ای که دیروز اظهار کرد را ظهور ندهد؟ دنيا ذاتاً عين  حركت است، حركت هم چیزی نیست جز ویرانی و آبادانی. ولی وقتی انسانِ امروز شديداً به دنيا دل بست و تلاش کرد تا اين زندگى را که بر این دنیا تکیه دارد، برای خود حفظ کند، با دو مشكل اساسی روبه رو می شود یکی آن که از چیزی که در ذات خود لرزان است انتظار آرامش و ثبات دارد و دیگر آن که از حقیقتی که عین ثبات است - و آن خداوند است - خود را محروم می کند. از این جهت گفته اند قرن بيستم و بیست و یکم، قرن اضطراب ها شده و به قول اريك فروم: «بيشتر تخت هاى بيمارستان هاى آمريكا، توسط بيماران روانى اشغال گشته است». اين در حالى است كه بسيارى از افرادِ روانى كه از بيماری خود آگاه نیستند، بيرون از بيمارستان های روانی به سر مى برند و تصور می کنند در حال زندگی هستند. به راحتی مى توان گفت هيچ انسانی وجود ندارد که از حضور خدا آنچنان که حضرت علی(علیه السلام) وصف می کنند غافل باشد، مگر اين كه از نوعى بيمارى روانى و اضطراب های جانکاه رنج مى برد.
  در مقاله اى آمده بود: «بهترين روش بهداشت روانى، اصلاح روح توسط ايمان است.» اگر اين اشكال را نديده بگيريم كه چرا «ايمان» را در خدمت بهداشت روانى قرار داده است و نه بالعكس، مى توان نتيجه گرفت: «هركس ايمان ندارد، بهداشت روان ندارد». آيا ريشه ی تمامى اضطراب هاى بشر امروز اين نيست كه بيش از حد، به دنياى لرزان تكيه كرده است؟ هر روز مى دود، و هرچه بيشتر مى دود كمتر به مقصد اصلی خود مى رسد. همه ی زندگى را در دنياى لرزان خلاصه كرده است و متوجه نیست حيات و مرگ و فنا و برگشت همه و همه در قبضه ی وجود حكيمى است متعالى كه فانى مى كند و دوباره در مرتبه ای برتر برمی گرداند. در همین رابطه فرمودند: «وَ اَنَّ الْمُبْتَلِىَ هُوَ الْمُعافِى» آن که مبتلا و گرفتار می سازد، همان کسی است که عافیت می دهد و از آن بلا رهایی می بخشد. خدمت يكى از اساتيد بوديم فرمودند: «اَلْحَمْدُللّه  مدتى مريض بودم!» حقیقتاً اين طورى است كه افراد در بیماری هم به اندازه ی دوران سلامتى شان حضور خدای حكيمِ فياض را مشاهده و احساس مى كنند. درست است كه بايد