صفحه ١٧٠

 در اين توصیه دو نكته نهفته است: يكى اين كه «روحيه ی انسان روحيه ی سختى پذيرى باشد» و ديگر آن كه «من فداى آن روحيه اى كه در راه حق از سختى نهراسد.»
  عكس آن هم صادق است. ملتى كه رفاه پرست باشد حتى اگر انقلاب هم بكند به محض آن كه گرفتار سختى شود دست از آرمان هايش برمى دارد، چون: 

  ناز پرورده تنعم نبرد راه به دوست     عاشقى شيوه ی رندان بلاكش باشد

  علامّه طباطبايى«رحمة  الله  عليه» مى گويند:

  كشيدند در كوى آزادگان     ميان دل و كام ديوارها

  مى گويند اگر مى خواهى دلت را حفظ كنى بايد نخواهی از دنيا كام به دست آوری و در رفاه فرو روى. آزادگان ديوارى بين دل خود و خوش گذرانی ها کشیده اند تا بتوانند دل را به سوی اهداف متعالی اش سوق دهند. رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «ان اللّه إذا أحب عبدا ابتلاه، و إذا ابتلاه صبره ».(13)  خداوند چون بنده اى را دوست دارد مبتلا و گرفتارش می كند، و هرگاه گرفتارش كرد شكيبائى اش دهد. 
  حضرت مولی الموحدین(علیه السلام) رابطه ی بین بلایی که از طرف خدا به بنده می رسد و شکیبائی که خدا به انسان می دهد را برای ما روشن می فرمایند تا گوهر شکیبائی را در درون سختی هایی جستجو کنیم که در مسیر حق به ما می رسد. و به این جهت امیرالمؤمنین(علیه السلام) می فرمایند: «إِنَّ الصَّبْرَ وَ حُسْنَ الْخُلُقِ وَ الْبِرَّ وَ الْحِلْمَ مِنْ أَخْلَاقِ الْأَنْبِيَاء»(14)  صبر و خوش خوئى و نيكى و بردبارى از اخلاق پيامبران است. چون تا انسان روحیه ای الهی در خود ایجاد نکند نمی تواند به چنین فضیلت هایی که از جمله ی آن ها صبر است دست یابد. و حضرت امام كاظم(علیه السلام) به يكى از اصحاب خود می فرمایند: «إِنْ تَصْبِرْ تُغْتَبَطْ وَ إِنْ لَا تَصْبِرْ يُنْفِذِ اللَّهُ مَقَادِيرَهُ رَاضِياً كُنْتَ أَمْ كَارِها» اگر شكيبا باشى بر تو غبطه می خورند، و اگر صبر نكنى خدا مقدّرات خود را جارى خواهد كرد، خواه تو خشنود باشى يا ناخشنود. از این جهت می توان گفت صبر گوهری است که روح دینداری را در انسان نهادینه می کند و انسان را به عالی ترین نوع دینداری نزدیک می نماید.