صفحه ٣٨٢

افقى ديگر دارد و روانشناس و مشاورِ روانشناس در ساحت و افق ديگرى با مخاطب خود گفتگو مى كند.

تفاوت جنبه هاى محاسباتى علم غربى با جهت دارى آن 
سؤال:
پيرو بحث علوم غربى و ابزارهاى اسلامى، عنوان شد كه علوم غربى جهت خاص خود را دارد و براى ساختن ابزارها و تكنيك هاى خاصى تنظيم شده، حال سؤال اين است كه وقتى مى بينيم در ساختن رصدخانه ى مراغه خواجه نصيرالدين طوسى «رحمة الله عليه» بسيارى از قوانين را رعايت كرده است، آيا نمى توان نتيجه گرفت امروزه هم مى توانيم با علم فيزيك ابزارها و تكنيك هايى در راستاى فرهنگ اسلامى بسازيم؟ اگر جواب مثبت است پس نمى توان گفت علوم غربى براى ساختن تكنيك هاى خود جهت خاص خود را دارد. همچنان كه امروزه به كمك علم مكانيك و عمران مى توان با دقت بيشتر همان سقف هاى طاق چشمه اى را زد و با دقت كامل مقاومت ديوارها و ستون هاى اطراف آن را محاسبه نمود و يا امروزه مى توان به كمك علوم غربى قنات حفر كرد و علوم مربوط به آن را تئوريزه نمود و در دانشگاه ها تدريس كرد و از اين طريق ابزارها و تكنيك هاى اسلامى را در جامعه ى اسلامى به جريان انداخت و گرايش مردم را به سوى اسلام شدت بخشيد، چون تكنيك به خودى خود فرهنگ مربوط به خود را به همراه مى آورد، حال اگر تكنيك هاى اسلامى در صحنه ى زندگى آمد، به همان اندازه فرهنگ اسلام در جامعه جارى مى شود.
جواب: چنانچه ملاحظه فرموده ايد در رصدخانه ى مراغه خواجه طوسى «رحمة الله عليه» آن رياضى دان بزرگ به كمك محاسبات رياضى و شناخت توانايى هاى طبيعت- كه عموماً با الهام همراه است- توانست آن رصدخانه را بسازد. امروز اگر علم فيزيك از زاويه ى ديد خود به آن مى نگرد و مى گويد بسيارى از قوانين فيزيك در آن رعايت شده است، منظورش آن است محاسباتى كه ما در فيزيك داريم در آن ساختمان رعايت شده است. ولى تفاوت نگاه خواجه نصير با علم فيزيك در اين است كه علم فيزيك جهتى در راستاى تسخير طبيعت دارد، هر چند در اين جهت گيرى محاسباتى را به كار مى گيرد. علم فيزيك با علم رياضى از اين جهت متفاوت است كه علم رياضى صرفاً قواعدى است عقلى بدون هيچ گونه جهتى نسبت به بيرون