شورش مردم در مقابل عثمان، بسيار تلاش كردند تا كار منجر به كشته شدن عثمان نشود، به او فرمودند: «وَ انّي انْشُدُكَ اللهَ الّا تَكُونَ امَامَ هَذِهِ الْامَّة الْمَقْتُول»؛ «1» تو را به خدا قسم مى دهم كه رهبر كشته شده ى اين امت نباشى. با آن همه جفايى كه به حضرت كرد، او را نصيحت كردند. نمونه ى ديگرش كربلاست؛ امام حسين (ع) تمام تلاششان اين است كه كوفيان دست به شمشير نبرند، چون وقتى روح ها از به كارگيرى شمشيرها منصرف شد، نوع نگاهشان به زندگى طورى مى شود كه مى توان وارستگى ها را به آن ها توصيه كرد، بعد هم كه از حضرت پيروى نكردند و به طرف حضرت شمشير كشيدند، حضرت به يارانشان فرمودند: ما شروع كننده ى جنگ نخواهيم بود، كار ما يك نوع دفاع است.
در رابطه با تكنولوژى موجود و روح سلطه گرى موجود در آن، ابتدا بايد كارى كرد كه نسبت به عالم و آدم تعاملى مقدس حاكم شود تا ارزش بسيارى از تكنيك ها خنثى گردد، و اگر امكان تعاملى مقدس فراهم نشد ما در موضع دفاع قرار خواهيم گرفت، نه اين كه تحت تأثير روح سلطه گرانه ى آن قرار بگيريم، به همين جهت جهاد اسلامى براى رفع موانع است و نه حاكميت و سلطه.
آفات دلدادگى به فرهنگ غرب
سؤال: عامل مهمى كه موجب مى شود ابزارها و تكنيك ها به همراه خود، روح و فرهنگ خود را حاكم كنند چيست؟
جواب: قبلًا عرض شد رويهمرفته تكنيك ها در فرهنگى خاص و با اهدافى خاص ساخته شده اند و لذا هر جا هم كه مى آيند همان فرهنگ و اهداف را با خود مى آورند، ولى آنچه موضوع را شديدتر مى كند، هم دلى با فرهنگى است كه تكنيك ها در بستر آن پديد آمده اند. يك زمان هست كه اروپا در قرون وسطى در رويارويى با مسلمانان به ارزش هاى دنياى اسلام اقرار مى كند و لذا نه تنها علوم را از مسلمانان گرفتند، حتى دانشگاه آكسفورد را هم شبيه مدارس علميه ى مسلمانان ساختند، ولى همان اروپا در دوره ى رنسانس كه مى خواست