اگر خواستيد در مسير خود سرعت ايجاد كنيد بايد اوّلًا؛ رمز و راز شكست هاى گذشته ى بشر را درست تحليل نماييد. ثانياً؛ آنچه را خداوند به بشر وعده داده است همواره مدّنظر بشر قرار دهيد و نگذاريد يك روز بشر از مكتب «انتظار» غافل شود، و در اين راستا بايد هر سه بُعد خيال و عقل و قلب در صحنه باشد، منتها به نحو صحيح آن. فرهنگ غرب هر سه بُعد را در ساختن تمدن خود به كار گرفت، ولى به نحو غير صحيح، و باز غفلت نفرماييد كه مردم با دلشان زندگى مى كنند و نه با عقلشان، دينى كه دل را به صحنه نياورد، نهايتاً آن دين در كنار زندگى قرار مى گيرد و به نماز و روزه اش اكتفا مى شود.
فروكاستن طبيعت در حدّ پديده اى محاسبه پذير
سؤال: دكارت مى گويد: «بُعد و حركت را به من بدهيد، من جهان را براى شما مى سازم» اوّلًا؛ منظورش از اين جمله چيست؟ ثانياً؛ با توجه به اين كه بسيارى از اين كشفيات غرب قبلًا هم مطرح بود، آيا مى توان گفت هنر فرهنگ غربى در آن است كه قواعد طبيعت را به صورت كمّيت و عدد درآورده است؟ ثالثاً؛ جايگاه كمّيت و عدد و به فرمول درآوردن قواعد طبيعت در نگاه اسلامى كجاست؟
جواب: دكارت ابتدا «كمّيت» يعنى بُعد و حركت را در منظر خود قرار داده و سپس همه چيز را از اين منظر نگريسته است و مى خواهد بگويد تمام جهان از بُعد و حركت به وجود آمده و نه چيز ديگر. در منظر كمّيت گراى دكارت، زمين پديده اى است كه جاذبه دارد و اشياء هم چيزهايى هستند تحت تأثير آن جاذبه. چنانچه ملاحظه مى فرماييد در اين ديدگاه از قبل بنابر اين گذارده شده كه كلّ طبيعت را كمّيت و مقدار ببيند، همان نگاهى كه گاليله به عالَم انداخت، و همه ى مشكل اين ها در همين نگاه است كه فقط وجه مقدارى و كميت پذير عالم را مى بينند، ولى باطن و ملكوت اين عالم را نمى بينند در حالى كه نظم رياضى وار اين عالم نيز ريشه در نظم ملكوتى آن دارد.
ابتدا قبول كردند نظام عالم، يك نظام رياضى گونه و مقدارپذير است، بعد سعى كردند قواعد رياضى آن را كشف كنند. عموماً اين قواعدى را كه كشف كردند دروغ نيست، ولى همه ى مشكل بشرِ جديد از همين جا شروع شد كه با اين نگاه، عالم را منقطع از عالم بالا