معارف بوک

شرح و تفسیر
این قدر براى دنیا دست و پا نزنید!
امام (علیه السلام) در این بخش از خطبه، که آخرین بخش آن است به دنبال ایجاد شدن آمادگى هاى لازم در مخاطبین به وسیله بخش هاى پیشین، یک سلسله اندرزهاى بسیار سودمند و بیدارگر را بیان فرموده که اگر انسان درست در آن بیندیشد، یک نسخه سعادت و خوشبختى و نجات است؛ مى فرماید: «چیزى بدتر از شرنیست، مگر کیفر آن، و چیزى بهتر از نیکى نیست مگر پاداش آن»؛ (إنَّهُ لَیْسَ شَیْءٌ بِشَرٍّ مِنَ الشَّرِّ إلاَّ عِقَابُهُ، وَلَیْسَ شَیْءٌ بِخَیْرٍ مِنَ الْخَیْرِ إلاَّ ثَوَابُهُ).
انسان به طور طبیعى از شر و بدى فرار مى کند و به سوى نیکى جذب مى شود و جلب منفعت و دفع مضرّت در نهاد هر انسانى وجود دارد، امام (علیه السلام) با استفاده از این امر فطرى، مخاطبان را به اطاعت از خداوند و پرهیز از گناه و عصیان دعوت مى کند و مى فرماید: بدترین بدها، همان کیفر الهى دربرابر گناهان است، وبهترین نیکى ها همان پاداش الهى دربرابر اطاعت است.
روشن است که منظور از شرّ و خیر (به قرینه عقاب و ثواب) معصیت واطاعت است ولى اگر عقاب و ثواب را به معناى وسیع ترى بگیریم که مجازات ها وپاداش هاى تکوینى (یعنى مکافات و برکات اعمال در دنیا) را نیز شامل شود، شرّ و خیر معناى گسترده ترى پیدا خواهد کرد.
در تعبیر دیگرى از همان بزرگوار در کلمات قصار مى خوانیم: «فَاعِلُ الْخَیْرِ خَیْرٌ مِنْهُ وَفَاعِلُ الشرِّ شَرٌّ مِنْهُ؛ انجام دهنده کار نیک از آن کار، بهتر است وانجام دهنده کار بد از آن کار بدتر».(1)
در دیدگاه اوّل، امام (علیه السلام) به نتایج، نظر فرموده است و در دیدگاه دوم به اسباب و علل. به یقین انجام دهنده کار نیک و بد غالباً آنچه در دل دارد بیش از آن است