معارف بوک

شرح و تفسیر
زهد پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله)
در این بخش از خطبه، امام (علیه السلام) به ذکر اوصاف والاى پیامبر (صلی الله علیه و آله) و بى اعتنایى او به زرق وبرق دنیا مى پردازد تا نمونه اى جامع و الگویى کامل براى بحث هاى پیشین این خطبه باشد و نشان دهد که چگونه یک انسان مى تواند در پرتو ایمان و آگاهى و عمل صالح از خطرات دنیاپرستى در امان بماند. مى فرماید: «پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) دنیا را بسیار حقیر و کوچک مى شمرد و آن را خوار و بى مقدار مى دانست و در دیدگاه دیگران نیز تحقیرش مى کرد!»؛ (قَدْ حَقَّرَ الدُّنْیَا وَصَغَّرَهَا، وَأَهْوَنَ بِهَا وَ هَوَّنَهَا).
این تعبیرات اشاره روشنى به مقام زهد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است؛ زیرا کسى که دنیا را حقیر بداند و حقارت آن را به دیگران نیز توصیه کند، به یقین وابستگى ودلبستگى به دنیا نخواهد داشت! چراکه شىء حقیر و بى مقدار، ارزشى ندارد که عقل او را برباید و قلب او را به خود جذب کند.
سپس در تأکید این معنا مى افزاید: «او مى دانست که خداوند براى احترام وگرامى داشت وى، دنیا را از او گرفته و به دلیل حقارت دنیا، آن را براى دیگران گسترده ساخته است!»؛ (وَ عَلِمَ أَنَّ اللهَ زَوَاهَا(1) عَنْهُ آخْتِیَارآ(2)، وَ بَسَطَهَا لِغَیْرِهِ آحْتِقَارآ).
این سخن شبیه چیزى است که خداوند در سوره زُخرف بیان فرموده است: (وَ لَوْلا أَنْ یَکُونَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً لَجَعَلْنَا لِمَنْ یَکْفُرُ بِالرَّحْمنِ لِبُیُوتِهِمْ سُقُفآ مِنْ فِضَّةٍ وَمَعَارِجَ عَلَیْهَا یَظْهَروُنَ * وَ لِبُیُوتِهِمْ أَبْوابآ وَ سُرُرآ عَلَیْهَا یَتَکِّؤُنَ * وَ زُخْرُفآ وَإِنْ کُلُّ