بخش سوم
أَوَلَیْسَ لَکُمْ فِی آثَارِ الأَوَّلِینَ مُزْدَجَرٌ، وَ فِی آبَائِکُمُ الْمَاضِینَ تَبْصِرَةٌ وَمُعْتَبَرٌ، إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُونَ! أَوَلَمْ تَرَوْا إِلَى الْمَاضِینَ مِنْکُمْ لا یَرْجِعُونَ، وَإِلَى الْخَلَفِ الْبَاقِینَ لا یَبْقَوْنَ! أَوَلَسْتُمْ تَرَوْنَ أَهْلَ الدُّنْیَا یُصْبِحُونَ وَیُمْسُونَ عَلَى أَحْوَالٍ شَتَّى: فَمَیِّتٌ یُبْکَى، وَ آخَرُ یُعَزَّى، وَ صَرِیعٌ مُبْتَلىً، وَعَائِدٌ یَعُودُ، وَ آخَرُ بِنَفْسِهِ یَجُودُ، وَ طَالِبٌ لِلدُّنْیَا وَ الْمَوْتُ یَطْلُبُهُ، وَغَافِلٌ وَ لَیْسَ بِمَغْفُولٍ عَنْهُ؛ وَ عَلَى أَثَرِ الْمَاضِی مَا یَمْضِی الْبَاقِی!
ترجمه
آیا اگر درست بیندیشید براى شما در آثار پیشینیان عامل بازدارنده اى نیست؟ و در نیاکان گذشته شما وسیله بینایى و عبرت وجود ندارد؟ آیا نمى دانید که گذشتگانتان بازنمى گردند و بازماندگان شما باقى نمى مانند؟! آیا اهل دنیا را مشاهده نمى کنید که صبح و شام حالات گوناگونى دارند: یکى مى میرد و بر او مى گریند، و دیگرى مى ماند و به او تسلیت مى گویند؛ یکى در بستر بیمارى افتاده و دیگرى به عیادت او مى رود، و یکى دیگر در حال جان کندن است. یکى به دنبال دنیا مى رود، در حالى که مرگ درپى او در حرکت است؛ دیگرى در عالم غفلت فرو رفته، در حالى که مرگ از او غافل نیست (آرى!) بدین گونه بازماندگان به دنبال گذشتگان در حرکت اند!
شرح و تفسیر
صحنه هاى عبرت انگیز دنیا!
امام (علیه السلام) این معلّم بزرگ جهان انسانیّت، براى بیدار ساختن ارواح خفته،