بخش اوّل
نَحْمَدُهُ عَلَى مَا کَانَ، وَ نَسْتَعِینُهُ مِنْ أَمْرِنا عَلَى مَا یَکُونُ، وَ نَسْأَلُهُ الْمُعَافَاةَ فِی الأَدْیَانِ، کَمَا نَسَأَلُهُ الْمُعَافَاةَ فِی الأَبْدَانِ.
ترجمه
ما خدا را بر آنچه رخ داده است، حمد و سپاس مى گوییم؛ و از او یارى مى طلبیم براى کارهایى که در پیش داریم، و از درگاهش سلامت در دین مى طلبیم، آن گونه که سلامت در بدن را تقاضا مى کنیم.
شرح و تفسیر
تقاضاى سلامت دین و تن
امام (علیه السلام) در آغاز و مقدّمه این خطبه، به حمد و ثناى الهى مى پردازد، تا دل ها آماده پذیرش سخنان آینده او شود و ضمن چهار جمله، گفتنى ها را مى گوید.
نخست مى فرماید: «ما خدا را بر آنچه رخ داده است، حمد و سپاس مى گوییم»؛ (نَحْمَدُهُ عَلَى مَا کَانَ).
مفهوم این سخن وسیع است: هم نعمت هایى را که ازسوى خدا ارزانى شده شامل مى شود و هم حوادث تلخ و دردناک را. چراکه بندگان خاصّ خدا هرچه را ازسوى اوست، نعمت و رحمت مى شمرند و دربرابر همه آن ها سپاس گزارند.
سپس مى افزاید: «و از او یارى مى طلبیم، براى کارهایى که در پیش داریم»؛ (وَنَسْتَعِینُهُ مِنْ أَمْرِنا عَلَى مَا یَکُونُ).
بدیهى است که حمد و سپاس براى گذشته است و یارى طلبیدن براى آینده؛