صفحه ٢٩٤

شرح و تفسیر
دست از دامن رهبر الهى خود برندارید
در این بخش از خطبه، امام (علیه السلام) به پند و اندرز مردم پرداخته و با مواعظ شایسته و نکات پرمعنا، آن ها را اندرز مى دهد و در آغاز براى آماده ساختن روح و جان آن ها مى فرماید: «اى مردم! چراغِ دلِ خود را از شعله (پرفروغ) واعظ باعمل، روشن سازید و ظرف وجود خویش را از آب زلال چشمه اى که از آلودگى ها پاک است پر کنید!»؛ (أَیُّهَا النَّاسُ، اسْتَصْبِحُوا مِنْ شُعْلَةِ مِصْبَاحٍ وَاعِظٍ مُتَّعِظٍ، وَامْتَاحُوا(1) مِنْ صَفْوِ عَیْنٍ قَدْ رُوِّقَتْ(2) مِنَ الْکَدَرِ).
همان گونه که چراغ هاى پرنور، مسیر انسان را در تاریکى ها روشن مى سازد واز سقوط در پرتگاه، یا رفتن به بى راهه حفظ مى کند؛ بهره گیرى از اندرزهاى «واعظِ متّعظ» نیز در سیروسلوک معنوى و فکرى و اخلاقى، انسان را از انحرافات عقیدتى و اخلاقى نگاه مى دارد و همان گونه که آب صاف و خالى از هرگونه کدورت و آلودگى، مایه حیات جسم انسان و همه موجودات زنده است؛ اندرزهاى شایسته رهروان راه حق، مایه حیات جان و روح آدمى است.
روشن است که منظور از این چراغ هدایت و چشمه آب حیات، وجود خود امام (علیه السلام) است که مردم حق شناس مى بایست تا زمانى که دسترسى دارند نهایت استفاده را از آن حضرت بکنند: افسوس و صد افسوس! که نکردند. و ما امروز بر سر سفره هدایت او نشسته ایم و از گوشه اى از کلمات آن حضرت که به ما رسیده است، چراغ دل را روشن مى سازیم و از چشمه زلالش سیراب مى شویم.
در ادامه این سخن، بندگان خدا را به طور عام مخاطب قرار داده و از تکیه بر جهل و نادانى و هوى وهوس و افکار باطل بر حذر مى دارد.

1- «امتاحوا» از ریشه «مَتْح» به معناى بالا کشیدن دلو، از چاه آب است.
2- «رُوّقت» از ریشه «روق» بر وزن «فوق» به معناى صاف بودن است و هنگامى که به باب تفعیل برده مى شود، به معناى تصفیه کردن مى آید و «رُوّقت» به صورت فعل مجهول به معناى تصفیه شده است.