بخش دوم
رَحِمَ اللّهُ امْرَأً تَفَکَّرَ فَاعْتَبَرَ، واعْتَبَرَ فَأَبْصَرَ، فَکَأَنَّ مَا هُوَ کَائِنٌ مِنَ الدُّنْیَا عَنْ قَلِیلٍ لَمْ یَکُنْ، وَ کَأَنَّ مَا هُوَ کَائِنٌ مِنَ الآخِرَةِ عَمَّا قَلَیلٍ لَمْ یَزَلْ، وَ کُلُّ مَعْدُودٍ مُنْقَضٍ، وَ کُلُّ مُتَوَقَّعٍ آتٍ، وَ کُلُّ آتٍ قَرِیبٌ دَان.
ترجمه
رحمت خدا بر آن کس باد که اندیشه کند عبرت گیرد و بینا شود، آنچه هم اکنون از دنیا موجود است پس از مدّت کوتاهى فکر مى کنید گویى هرگز وجود نداشته، و آنچه از آخرت به زودى فرامى رسد گویى همواره بوده است. هرچیزى که به شمارش آید (مانند ساعات عمر،) سرانجام پایان مى گیرد، وهرچیز انتظارش را دارید، خواهد آمد و هر آینده اى قریب و نزدیک است.
شرح و تفسیر
ساعات عمر به سرعت مى گذرد!
امام (علیه السلام) در این فراز از خطبه ـ که درواقع نتیجه گیرى از فراز سابق است ـ مى فرماید: «رحمت خدا بر آن کس باد که اندیشه کند و عبرت گیرد و بینا شود!»؛ (رَحِمَ اللهُ امْرَأً تَفَکَّرَ فَاعْتَبَرَ، واعْتَبَرَ فَأَبْصَرَ).
به یقین، منظور امام (علیه السلام) تفکّر در مسائلى است که درباره سرنوشت دنیا، در فراز قبل بیان فرموده است و به یقین تفکّر در آن ویژگى هاى شش گانه دنیا، مایه عبرت است و سبب بیدارى و هوشیارى انسان ها. و واضح است کسى که عبرت گیرد و پند بیاموزد، بینا مى شود و به جاى ظواهر اشیا و حوادث، به باطن آن ها