بخش سوم
ومنها: الْعَالِمُ مَنْ عَرَفَ قَدْرَهُ، وَ کَفَى بِالْمَرءِ جَهْلا أَلاَّ یَعْرِفَ قَدْرَهُ؛ وَإِنَّ مِنْ أَبْغَضِ الرِّجَالِ إِلَى اللهِ تَعَالَى لَعَبْدآ وَ کَلَهُ اللهُ إِلَى نَفْسِهِ، جَائِرآ عَنْ قَصْدِ السَّبِیلِ، سَائِرآ بَغَیْرِ دَلِیلٍ؛ إِنْ دُعِىَ إِلَى حَرْثِ الدُّنْیَا عَمِلَ، وَإِنْ دُعِیَ إِلَى حَرْثِ الاْخِرَةِ کَسِلَ! کَأَنَّ مَا عَمِلَ لَهُ وَاجِبٌ عَلَیْهِ؛ وَ کَأَنَّ مَا وَنَى فِیهِ سَاقِطٌ عَنْهُ!
ترجمه
عالم کسى است که قدر و منزلت خویش را بشناسد؛ و براى نادانى انسان همین بس که قدر و منزلت خود را نشناسد! از مبغوض ترین افراد نزد خدا، بنده اى است که خداوند او را به خودش واگذاشته؛ از راه راست منحرف گشته وبدون راهنما گام برمى دارد. او (چنان فریفته دنیاست که) اگر به تحصیل دنیا خوانده شود، اجابت مى کند و براى آن مى کوشد و اگر به تحصیل آخرت دعوت شود، سستى مى ورزد؛ گویا آنچه براى آن کار مى کند بر او واجب است و آنچه در آن سستى نشان مى دهد، از او ساقط مى باشد!.
شرح و تفسیر
عالمان و عالم نمایان
امام (علیه السلام) در این بخش از خطبه ـ که بخش جداگانه اى به نظر مى رسد، هر چند بى ارتباط به بخش هاى گذشته نیست ـ به سراغ معرّفى عالمان حقیقى