و سرانجام درباره دگرگونى هاى سریع و ناگهانى دنیا چنین مى سراید:
بیدار شو اى دیده که ایمن نتوان بود *** زین سیل دمادم که در این منزل خواب است!
سبز است در و دشت بیا تا نگذاریم *** دست از سرِ آبى که جهان جمله سراب است!(1)
2. پاسخ به یک سوال
هنگامى که کلام امام (علیه السلام) را در این خطبه، درباره اهل قبور مى خوانیم که آن ها همسایگانى هستند که از یکدیگر باخبر نیستند و به سراغ هم نمى روند؛ این سوال مطرح مى شود که در روایات متعدّدى آمده که اهل قبور گاه دور هم جمع مى شوند و از حال یکدیگر آگاه مى گردند و براى خود مجالسى دارند. ازجمله در حدیثى از امام صادق (علیه السلام) درباره اهل قبور قبرستان وادى السلام ـ که در پشت کوفه است ـ مى خوانیم :
«کَأَنِّی بِهِمْ حَلَقٌ حَلَقٌ قُعُودٌ یَتَحَدَّثوُنَ؛ گویا آن ها را مى بینم که گروه گروه، حلقه زده، نشسته اند و با هم سخن مى گویند».(2)
این روایات با آنچه در خطبه مورد بحث آمده چگونه سازگار است؟
توجّه به این نکته که روایات مزبور درباره مومنان و صاحبان اعمال صالح است ولى آنچه در خطبه مورد بحث آمده درباره دنیاپرستان غافل و بى خبر است، پاسخ این سوال را روشن مى سازد.
* * *