صورت را (در پیشگاه خدا) به خاک مى نهادند، و از ترس رستاخیز، گویى بر شعله هاى آتش ایستاده بودند و آرام نداشتند. پیشانى آن ها از سجده هاى طولانى پینه بسته بود همچون زانوى گوسفند. هنگامى که نام خدا برده مى شد، اشک از چشمانشان فرو مى ریخت، آن قدر که گریبانشان تر مى گشت، و همچون درختى که در روز طوفانى، از شدّت تندباد به خود مى لرزد، از خوف عقاب و عشق به ثواب مى لرزیدند!
شرح و تفسیر
یاران واقعى پیامبر (صلی الله علیه و آله) چنین بودند!
امام (علیه السلام) در این بخش ـ که آخرین بخش خطبه است ـ به دو نکته مهم اشاره مى فرماید؛ نخست، رهبرانى را که هرگز گمراه نمى شوند به یارانش معرّفى مى کند، تا دست از دامن آن ها برندارند و در پرتو آنان راه رستگارى را بیابند؛ ودیگر، بخشى از صفات برجسته اصحاب خاص پیامبر (صلی الله علیه و آله) را به عنوان سرمشقى براى آنان بازگو مى کند تا به مضمون آیه شریفه (وَ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ)(1) گام در جاى گام آن ها نهند و فضایلى که اصحاب از رسول خدا (صلی الله علیه و آله)
آموخته بودند، عملا به آنان منتقل شود.
در قسمت اوّل مى فرماید: «به اهل بیت پیامبرتان نگاه کنید! از همان سو که آن ها گام برمى دارند، گام بردارید؛ و قدم در جاى قدم هاى آن ها بگذارید! (وبدانید) آن ها هرگز شما را از جاده هدایت بیرون نمى برند و به پستى و هلاکت نمى کشانند!»؛ (انْظُرُوا أَهْلَ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ فَالْزَمُوا سَمْتَهُمْ، وَ اتَّبِعُوا أَثَرَهُمْ، فَلَنْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ هُدىً، وَ لَنْ یُعِیدُوکُمْ فِی رَدىً).