معارف بوک

مثلا وقتى مى فرماید: «فلسفه روزه تقوا، و فلسفه نماز نهى از فحشا و منکر است» باید ملاحظه کنیم که آیا بعد از انجام روزه و نماز، روح تقوا و پرهیز از گناه در ما حاصل شده است، یا نه؟ و به این ترتیب، ارزش عبادات و اعمال خود را به دست آوریم.
آرى! ما خدا را حکیم مى دانیم و حکمت او ایجاب مى کند که هیچ دستورى را بدون هدف و نتیجه بیان نفرماید و چه بى خبرند آن جاهلان ناآگاه که مى گویند: افعال خداوند معلّل به اغراض نیست؛ یعنى هیچ هدفى در کارها و برنامه ها وتشریعات او وجود ندارد! آن ها با این سخن زشت و ناپسند خود، حکیم بودن خداوند را زیر سؤال مى برند و چنین مى پندارند که به حقیقت توحید نزدیک شده اند در حالى که مصداق این آیه شریفه اند: (قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالأَخْسَرِینَ أَعْمَالا * أَلَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِى الْحَیوةِ الدُّنْیَا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنونَ صُنْعآ)؛ «بگو: آیا به شما خبر دهیم که زیان کارترین (مردم) در کارها چه کسانى هستند؟ همان کسانى که سعى و تلاششان در زندگى دنیا گُم (و نابود) شده، در حالى که مى پندارند کار نیک انجام مى دهند».(1)
آرى! افعال خدا معلّل به اغراض نیست؛ یعنى هدف هایى که به خود او بازگشت کند. زیرا او بى نیاز از همه چیز و همه کس مى باشد؛ ولى افسوس که این ناآگاهان این سخن را نمى گویند، بلکه مى گویند: ضرورتى ندارد که نتیجه افعال ودستورات خداوند به بندگان برگردد. و این نهایت بى خبرى است!!!
به هر حال، امیرمؤمنان على (علیه السلام) در خطبه مورد بحث، بخش هاى جالبى را از فلسفه احکام بیان فرموده، که با مطالعه آن، آتش شوق انجام این برنامه هاى حساب شده الهى، در دل ها زبانه مى کشد و با طیب خاطر به دنبال آن حرکت مى کنند.