معارف بوک

به سوى خدا دعوت کرد. همان گونه که در آیه شریفه: (أُدْعُ إِلَى سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ)(1) آمده است.(2)
امّا با توجه به جمله هاى قبل، که امام (علیه السلام) عامل بدبختى آن ها را «جاهلیّت جَهْلاَء» و «بَلاَءٍ مِنَ الْجَهْلِ» شمرده است، تفسیر اوّل مناسب تر به نظر مى رسد.
به هرحال، آنچه در این خطبه درباره اوضاع ناگوار و شرایط ناهنجار وفجایع و نابسامانى هاى عصر جاهلیّت بیان شده، انسان را به فکر مى اندازد که با مراجعه به تواریخ و روایاتى که شرایط آن زمان را بیان مى کند، اطلاعات مشروح ترى در این زمینه پیدا کند و خوشبختانه مدارک کافى براى این معنا وجود دارد و از آن جا که مقایسه آن اوضاع و احوال با شرایطى که بعد از قیام رسول الله (صلی الله علیه و آله) به وجود آمد یکى از جنبه هاى اعجازآمیز تاریخ اسلام است، بررسى این موضوع براى همه، به خصوص براى نسل جوان اندیشمند ضرورى به نظر مى رسد.
ما در جلد اوّل ذیل خطبه اوّل و در جلد دوم ذیل خطبه 26 و 33، توضیحات کافى در این زمینه داده ایم و نیاز به تکرار نمى بینیم؛ ولى توصیه مى کنیم که خوانندگان گرامى بار دیگر آن ها را ازنظر بگذرانند.

* * *