مى دهد، مى فرماید: «مگر شما در جایگاه پیشینیان خود زندگى نمى کنید، همان ها که عمرشان از شما طولانى تر و آثارشان پابرجاتر و آرزوهایشان درازتر، و نفراتشان فزون تر و لشکرهایشان انبوه تر بود؟»؛ (اَلَسْتُمْ فِی مَساکِنِ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ اَطْوَلَ أَعْمَاراً، وَأَبْقَى آثَاراً، وَاَبْعَدَ آمَالاً، وَاَعَدَّ عَدِیداً(1)، وَاَکْثَفَ(2) جُنُوداً).
در این بخش از خطبه امام (علیه السلام) به پنج امتیاز پیشینیان اشاره مى کند: طول عمر، بقاى آثار، درازى آرزوها، فزونى جمعیّت و کثرت لشکرها. امتیازاتى که سبب برترى آشکار آن ها مى شد؛ ولى هیچ یک از این امور نتوانست از نفوذ سیل فنا به قصرها و خانه هاى آن ها جلوگیرى کند، سرانجام همچون برگ هاى خشکیده درختان یا پر کاه، روى این سیلاب غلطیدند و رفتند.
امام (علیه السلام) در همین باره اضافه مى فرماید: «آن ها دنیا را پرستیدند، چه پرستیدنى! و آن را بر همه چیز مقدّم داشتند، چه مقدّم داشتنى! اما سرانجام بدون زاد وتوشه اى که آن ها را به منزلگاه (ابدى) برساند و بدون مرکبى که این راه (پرخوف و خطر) را بپیمایند از آن کوچ کردند»؛ (تَعَبَّدوُا لِلدُّنْیا أَیَّ تَعبُّدٍ، وَآثَروُهَا أَیَّ اِیْثارٍ، ثُمَّ ظَعَنوُا عَنْها بِغَیرِ زادٍ مُبَلِّغٍ وَلا ظَهْرٍ قَاطِعٍ).
آرى! آن ها با آن همه تلاش و کوشش در طریق بندگى دنیا و به کار گرفتن تمام نیروها و استعدادشان در این طریق، بهره اى از آن نبردند و در راه طولانى آخرت که جز با زاد و توشه تقوا و مرکب ایمان قابل پیمودن نیست بى زاد و مرکب به راه افتادند.
سپس امام (علیه السلام) یاران خود را مخاطب ساخته، مى فرماید: «آیا هرگز به شما خبر رسیده که دنیا فدیه اى براى یکى از آن ها داده باشد تا او را (از مرگ یا سکرات
پیام امام امیرالمؤمنین (ع) ج 5
خطبه 111