معارف بوک

از لغزش ها و شکست هاى خفّت بار جلوگیرى مى کند»؛ (وَ صَنَائِعُ(1) الْمَعْرُوفِ فَإِنَّهَا تَقِی مَصَارِعَ(2) الْهَوَانِ).
تعبیر به «صَنَائِع الْمَعروُف» که هر کار نیکى را شامل مى شود، ازقبیل ذکر عام بعد از خاص است. درواقع در هر یک ازجمله هاى قبل، انگشت روى یکى از کارهاى مهمّ خیر گذاشته شده، ولى در این جا کارهاى خیر به طور عام آمده است. این احتمال نیز وجود دارد که منظور از «صنائع المعروف» کمک به بندگان خداست. کمک هایى که در امور سابق نمى گنجد.
منظور از «مَصارع الْهَوان» شکست هایى است که توأم با خوارى و ذلّت است؛ که درواقع، دو نوع است: شکست از ناحیه از دست دادن امکانات و شکست از ناحیه آبرو و حیثیّت. زیرا همه شکست ها توأم با خفّت و ذلّت نیست، به همین دلیل، بعضى از آن ها قابل تحمّل است؛ ولى شکست آمیخته با خفّت و ذلّت بسیار دردناک است و کارهاى خیر ـ به خصوص خدمت به نیازمندان، خواه خدمات فردى باشد یا اجتماعى ـ سبب پیشگیرى از این گونه شکست ها مى شود.
در روایات متعدّدى که از معصومین (علیهم السلام) نقل شده، روى مسئله «صنایع معروف» (کارهاى خیر) تأکید فراوانى دیده مى شود. ازجمله در حدیثى از امام صادق (علیه السلام) مى خوانیم که فرمود: «أَوَّلُ مَنْ یَدْخُلُ الْجَنَّةَ أَهْلُ الْمَعْرُوفِ؛ نخستین کسانى که وارد بهشت مى شوند کسانى هستند که اهل کارهاى خیر و خدمت به خلق هستند».(3)