صفحه ٣٠٩

گفتار پنجاه و هشتم: ضرورت ذكر خدا و ارتباط آن با ياد كردن خدا از ما 
 اشاره اي به ترتيب منطقي مناجات امام سجاد(علیه السلام)

نجواهاي امام سجادالهي لَو لا الْواجِبُ مِنْ قَبُولِ اَمْرِكَ لَنزَّهْتُكَ مِنْ ذِكْري إِيّاكَ؛ «خدايا، اگر تو اجازه و فرمان نداده بودي و براي اطاعت فرمان تو نبود، من لياقت نداشتم كه تو را ياد كنم و تو را منزه از ياد خود مي دانستم»؛ اما تو بر من منت نهادي و اجازه دادي تو را ياد كنم و بدين سان نعمت بزرگي به من ارزاني داشتي. آن گاه با توجه به آنكه انسان در يادكرد خداوند نيز محتاج اوست و تا توفيق و عنايت الهي نباشد، انسان توان انجام ياد و ذكر خداوند را ندارد و دلش متوجه خداوند نمي شود، امام در مقام استعانت از خدا براي انجام ذكرش، در فراز دوم مناجات خويش مي فرمايند: إلهي فالْهمْنَا ذِكْرَكَ فِي الْخَلاءِ وَالْمَلاءِ؛«خدايا، تو خود ذكرت را به ما الهام كن و به ما توفيق بده كه در خلوت و جلوت و در شب و روز و در ظاهر و باطن به ياد تو باشيم».