معارف بوک

133. يعني تو خدا را با شناخت ادراكي مي شناسي، نه شناخت توصيفي تا حق يكتا شناسي و تميز آن استيفا نشود، و تو خود را نيز ازطريق شناخت خدا مي شناسي، زيرا تو اثري از آثار او هستي و نه در ذهن و نه در خارج از ذهن، از وجود او بي نياز نيستي و خويشتن را ازطريق خودت نمي شناسي كه خويش را بي نياز از او داني و حتي ناخواسته و نادانسته خدايي ديگر غير از الله براي خود پنداري، و مي داني كه آنچه در «خويشتن»  توست براي خدا و به سبب خداست كه در هيچ حالي از او بي نياز نيستي. اينكه فرمود: «تعلم علمه؛ دانش او را مي داني»،  ممكن است معنا مقلوب، يعني او را به دانش مي داني و مي شناسي، يا از نوع مفعول مطلق باشد، يعني «تعلمه علماً ما؛ با نوعي دانش او را درمي يابي». يا مراد علم ذاتي، يا مطلق صفت علم خداي تعالي باشد. نقل جريان حضرت يوسف، مثالي است براي شناخت حاضر و شاهد با مشاهدة او، نه شناخت حاضر به غير از او؛ چون شناخت ازطريق معاني، صفات و امثال آن. همچنين ذكر آية دوم و قضية شجرة طيبه، مثال ديگري است كه امام(عليه السلام) زده و آن را به مسئلة نصب امام تأويل فرموده كه ايجاد عين آن درخت پاكيزه از افعال خداي سبحان است، نه غير او (همان، حاشية علامه طباطبايي، ص327).