صفحه ٩٩

قلب اولياي خدا، كانون توجه و محبت به خداوند
وَاَخْلَيْتَ وَجْهَهُ لَكَ، وَفَرَّغْتَ فُؤَادَهُ لِحُبِّكَ، وَرَغَّبْتَهُ فِيما عِنْدَكَ. وقتي انسان با كسي مواجه مي شود و مي خواهد با او سخن گويد و به خصوص وقتي مي خواهد با كسي انس گيرد، روبه روي او مي ايستد و صورتش را در برابر صورت او قرار مي دهد و هيچ گاه در حال سخن گفتن و انس يافتن با كسي به او پشت نمي كند. «توجه» كه در آن عنايت خاص به كسي و چيزي نهفته است، از «وجه» به معناي «صورت» گرفته شده است. وقتي از «نظر به وجه الله» سخن گفته مي شود، در آن تعبير حيثيت توجه، مواجهه و عنايت به خداوند و انس يافتن به او لحاظ شده است. امام سجاد(عليه السلام) از خداوند درخواست مي كنند كه ايشان را در شمار كساني قرار دهد كه توجه و روي او را يك پارچه به سويِ خود گردانده است. توجه كامل به خداوند از آثار محبت خالص به وي است و گرچه تصور آن، چه رسد به عينيت يافتن آن، براي ما دشوار است، اين حالت براي اولياي او كه دلشان را يك پارچه مجلاي عشق و محبت الهي ساخته اند، امري عادي به حساب مي آيد. در روابط انساني و در مواجهة افراد با يكديگر، اين سنخ توجه، يعني توجه كامل به گوينده و يا مخاطب و توجه نكردن به غير او فراوان اتفاق مي افتد. مثلاً شما عزيزان كه در اين مجلس حاضريد، براي اينكه سخنان مرا بشنويد و آنها را به خاطر بسپاريد، كاملاً توجه تان معطوف به من و سخنانم است و حواس و ذهنتان را به مسائل ديگر مشغول نمي سازيد؛ چون در آن صورت از دريافت مطالبي كه گفته مي شود بازمي مانيد. همچنين كسي كه دل در گرو عشق و محبت به خدا دارد و فقط در پيِ انس يافتن با اوست، يك سره به وي توجه دارد و خود را به غير او مشغول نمي سازد. البته چون خداوند مجرد است و جسماني نيست، منظور از توجه يافتن به او، مواجهة جسماني نيست، بلكه منظور آن است كه انسان قلب و دلش را به خداوند، الطاف و عنايات وي متوجه مي كند و از اشتغالات مادي و عوامل بازدارنده از توجه به او تهي مي سازد.