نعمتش را از او مي گيرد. براساس اين شيوة مؤثر تربيتي الهي، گاهي بندگان مؤمن که اهل تهجد و نماز شب هستند، موفق به انجام نماز شب نمي شوند. خداوند بدين وسيله به آنها تفهيم مي کند که اراده و تصميم آنها، نقش اساسي در برخاستن از خواب و انجام نماز شب ندارد؛ بلكه آنها با توفيق الهي موفق به انجام آن عمل ارزشمند مي گردند. گاهي براي عقوبت گناه يا غفلتي که از انسان سرزده، نعمتي را از او مي گيرد. بنابراين از دست دادن نعمت مي تواند موجب تذکر و توجه انسان و زدودن غفلت شود.
مطالعه و تدبر در دعاها و مناجات ها و ازجمله مناجات مفتقرين نيز انسان را متوجه فقر ذاتي خود مي کند و اين باور را در او پديد مي آورد که هرچه دارد، از خداست و هرچه را بدان نيازمند است، از خداوند درخواست کند. با توجه به مضامين عالي و معارف بلند وآثار تربيتي فراوان نهفته در دعاها، مناجات ها و کلمات امامان معصوم إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّب؛(102) «سخن نيکو و پاک به سوي او بالا مي رود».
با توجه به معارف بلند و آثار ارزشمندي که دعاها بر جان و رفتار ما دارند، بايسته است که انسان دعا را با تأمل و تدبر بخواند و سعي کند حالش مساعد و با مضامين دعا هماهنگ شود و به صرف خواندن دعا اکتفا نکند. گاهي انسان الفاظ و کلمات دعا را مي خواند و توجهي به معاني آنها ندارد، نظير کساني که به زبان عربي آشنا نيستند و ترجمة دعا نيز ذيل جملات آن نوشته نشده است تا با خواندن آن پي به معاني دعا ببرند. دراين صورت صرف