صفحه ٥٣

 گفتار سي و نهم: جستاري در مفهوم و گستره ولايت 
 معاني ولايت و مشتقات آن در قرآن

چنان كه گذشت، امام سجاد(عليهم السلام) در بيان نوراني خود از خداوند خواستند كه ايشان را در شمار كساني قرار دهد كه براي مقام قرب و ولايتش برگزيده است. دربارة مقام قرب الهي سخن گفتيم و در اين مقال در حد ميسور به مفهوم ولايت الهي مي پردازيم. مادة «و ـ ل ـ ي» و مشتقات آن و ازجمله واژة «ولايت» در فرهنگ اسلامي و به خصوص در آموزه هاي مكتب تشيع كاربرد فراواني دارد و مسئلة ولايت در مكتب تشيع جايگاه ويژه اي گرفته است. در قرآن 233 بار مشتقات مادة «و ـ ل ـ ي»  استعمال شده است. از اين تعداد 110 بار به صورت فعل (ماضي، مضارع و امر) و 123 بار به صورت اسم آمده است كه عبارت اند از وليّ (44 مورد)، أولياء (42 مورد)، ولايت (2 مورد)، مَوْلي و مَوالي (21 مورد)، أوْلي (11 مورد) و وَال، مَوُلِّي و أوْلَيان (هركدام يك مورد). ولايت در لغت به معناي نصرت، سرپرستي، تدبير و تصرف در اشيا و قرب است.
با توجه به آنكه در مواردي واژه اي مشتقات و معاني گوناگوني دارد و گاه استعمال يك واژه در معاني گوناگون به صورت اشتراك لفظي و گاهي به صورت اشتراك معنوي است، همچنين برخي كاربردهاي معنايي، حقيقي و برخي مجازي هستند و همچنين