صفحه ٩٧

بخورد و نيازهاي دنيوي خودش را تأمين كند، او به تأمين حداقل نيازهاي خود نيز نمي پرداخت. كسي كه بندة شكم و شهوت است، لياقت بندگي خدا را ندارد، ازاين جهت از عبادت لذت نمي برد و از انجامش احساس خستگي مي كند. اما كسي كه لايق بندگي خداست، چنان از عبادت و راز و نياز با خدا لذت مي برد كه جز براي پرداختن به امور ضروري زندگي اش، حاضر نيست عبادت را رها كند و خود را از فيض نجواي با معبود محروم سازد.

 قلب شيفتة جمال ربوبي
وَهَيَّمْتَ قَلْبَهُ لِإِرادَتِكَ وَاجْتَبَيْتَهُ لِمُشَاهَدَتِك. در زبان عربي از شيفتگي به «هيام» تعبير مي شود، و آن حالت شديد محبت است كه در پيِ آن، عاشق با همة وجود مجذوب معشوق مي شود و جذبه اش او را واله و سرگشته مي سازد. اين حالت چنان انسان را از خود غافل مي گرداند و همة هوش و حواسش را متوجه محبوب مي سازد كه وقتي ديگران رفتار و حالات او را مي نگرند، ديوانه اش مي پندارند. انسان براثر معرفت و محبت خالصانه به خداوند و بندگي اش، با همة وجود شيفتة وي مي شود و ديگر به غير او توجهي ندارد و توجه و نظرش يك پارچه به معبود معطوف مي شود. امام سجاد(عليه السلام)نيز از خداوند درخواست مي كنند كه ايشان را در شمار مجذوبان و شيفتگانش و كساني كه آنان را براي مشاهده اش برگزيده است قرار دهد. دربارة مقام مشاهده در مباحث گوناگون و ازجمله در چند جلسة قبل سخن گفتيم. فهم و درك واقعيت مشاهدة خداوند بسيار دشوار است و چنان كه از آيات و روايات استفاده مي شود، اولياي خدا و مؤمنان كامل به مراتبي از مشاهدة خداوند نائل مي گردند. البته اين مشاهده، حسي نيست و به معناي مشاهدة خداوند با چشم دل و نور ايمان است. ازاين رو، وقتي از امير مؤمنان(عليه السلام) سؤال شد كه آيا خدايت را مشاهده كرده اي؟ حضرت در پاسخ فرمودند: أفَأعْبُدُ مَا لَا أرَى؟ فَقَالَ