گفتار پنجاه و يكم: جستاري در چيستي و گسترة معرفت خدا (4)
افراط و تفريط در زمينة امكان معرفت خدا و صفات او
به مناسبت بررسي فراز اول از مناجات عارفين، دربارة مفهوم و امكان معرفت خدا سخن گفتيم. در اين گفتار، آن بحث را پي مي گيريم و مطالب خود را جمع بندي مي كنيم. نخستين پرسشي كه دربارة شناخت خدا مطرح مي شود اين است كه آيا ما مي توانيم خدا را بشناسيم؟ طبيعي است كه با وجود سفارش هايي كه دربارة لزوم شناخت خدا در آموزه هاي ديني شده و نيز با وجود راه هاي آفاقي و انفسي اي كه خداوند براي شناخت خود قرار داده، نمي توان گفت كه خدا را نمي شود شناخت. البته در زمينة امكان و حد شناخت خدا، افراط و تفريط هايي صورت پذيرفته كه آثار نامطلوبي نيز بر آنها مترتب مي شود؛ گرچه ممكن است گويندگان آن نظرات افراطي و تفريطي و قائلان به آنها خود متوجه آثار نامطلوب آراي خود نباشند.
گرايشي تفريطي، كه برخي شخصيت هاي درخور احترام براي تبيين و ترويج آن كتاب هايي نيز نوشته اند، اين است كه ما نمي توانيم خدا را بشناسيم و دربارة خدا بايد به آنچه در قرآن و سنت آمده بسنده كنيم؛ افزون بر اين، ما قدرت فهم آنچه را در قرآن و سنت آمده است نيز نداريم؛ آنها را تعبداً مي پذيريم و جز آن دو منبع آسماني و الهي،