صفحه ٤٧

ارتباط قرب به خدا با شهود او
منظور از تقرب به خداوند در پرتو اِعمال اختيار و عبادت، اين است كه انسان به مرتبه اي برسد كه خداوند را بهتر درك و شهود كند و شناخت او منحصر به شناخت حصولي و از طريق الفاظ و مفاهيم نباشد، بلكه با علم حضوري به خداوند، معرفت پيدا كند و همچنين با علم حضوري صفات الهي را درك كند. گاهي انسان در هنگام دعا و مناجات و به خصوص در فرصت هاي ارزشمندي چون شب هاي قدر كه حال خاصي به او دست مي دهد، احساس مي كند كه خداوند را مي بيند و با او سخن مي گويد. در اين صورت مرتبه اي از علم حضوري به خداوند در او پديد آمده است. همچنين هنگامي كه انسان در خطر است و اميدي براي نجات خود نمي يابد، با علم حضوري خداوند را شهود و درك مي كند و خداوند در ترسيم اين علم مي فرمايد: فَإِذَا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذَا هُمْ يُشْرِكُون؛(20) «و چون سوار كشتي شوند، خداي را با اخلاص و پاك ديني (يكتاگرايي) بخوانند و چون به سويِ خشكي برهاندشان، آن گاه شرك مي ورزند».
مردي ملحد از امام صادق(عليه السلام) سؤال كرد كه چه دليلي براي وجود خدا هست؛ حضرت در پاسخ فرمودند:
هَلْ رَكِبْتَ الْبَحْرَ؟ قالَ نَعَم. قَالَ: فَهَل عَصَفَتْ بِكُمُ الرّيحُ حَتّي خَفَفْتُمُ الْغَرْقَ؟ قالَ: نَعَم. قَالَ: فَهَلْ انْقَطَعَ رَجَاؤُكَ مِنَ الْمَرْكَبِ وَالْمَلاحينَ؟ قَالَ: نَعَم. قال: فَهَلْ تَتَّبِعُكَ نَفْسُكَ أنّّ ثَمَّ مَنْ يُنَجيكَ؟ قال: نَعَم. قال: فإنّ ذلِكَ هُوَ اللهُ تَعالي؛(21) «آيا سوار كشتي شده اي؟ مرد ملحد پاسخ داد: آري. حضرت فرمود: آيا تندباد و امواج دريا كشتي را دربر نگرفت تا آنكه شما خود را