صفحه ٥١٢

نمی‌شود و فقط از کسانی چنین امتحاناتی به عمل می‌آید که با امتیاز مطلوبْ مراحل پیش از آن را طی کرده باشند.
به‌هرحال، ازیک‌طرف، هدف آفرینش در درجة نخست، اين است که تمامی انسان‌ها به‌سوي کمال حرکت کنند و از طرفی دیگر، دستیابی به این کمال و این مرتبة وجود، فقط از مسير اختيار و انتخاب انسان‌ها حاصل می‌شود. ازاین‌رو، باید دست‌کم دو مسیر بر سر راه انسان وجود داشته باشد: راه صعود و راه سقوط. خداوند متعال با فراهم کردن چنین زمینه‌ای، امکان تکامل انسان‌ها را فراهم می‌نماید. در چنین موقعیتی، انسان نیازمند هدایت و معرفت است تا بتواند راه را از چاه تشخیص دهد. براي تحقق اين منظور، لازم است خداي ـ تبارک‌وتعالی ـ انسان‌ها را هدایت نموده، خوبی‌ها و بدی‌ها را به آنها بیاموزد. اگر هدايت الهي نباشد، شايد اکثر قريب به اتفاق و شايد همة انسان‌ها در گمراهی بيفتند و راه سعادت را نيابند. ازجمله هدايت‌هاي الهي، قوانين تشريعيِ اوست که بیانگر کارهای جايز، واجب، ممنوع و نظاير اينهاست.

د) فلسفة حقوق جزا از ديدگاه اسلام
تاکنون با مبانیِ فلسفیِ حقوقِ جزا از دیدگاه اسلام آشنا شدیم. اینک باید به تبیین اصل فلسفة حقوقِ جزا از دیدگاه اسلام بپردازیم. در توضیح فلسفة حقوقِ جزا باید به این نکته توجه داشت که به‌طور کلی، جهان‌بينيِ اسلامی محل جزای تخلف از قوانین الهی را جهان آخرت معرفی نموده، بر این باور است که اگر کسي از اين قوانين تخلف کرد، جزاي آن را در عالم ديگر مي‌بيند. امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) در این باره می‌فرمایند: إِن