معارف بوک

4. تبيین معناي آفرینش عالم با مشيت الهي
بانوي دو عالم(عليها السلام) در ادامة دُرافشاني خويش در توصيف خداي سبحان مي‌فرمايند: وَذَرَأَهَا بِمَشِيَّتِه؛ «خداوند عالم را با خواست خويش آفريد».
در زبان عربي براي بيان آفرينش عالم از تعبيرات گوناگوني همچون ايجاد، خلق، ابداع، انشا و ذرء استفاده مي‌شود و حضرت در اين عبارت از واژة «ذرء» استفاده کرده‌اند. اين تعبير در قرآن کريم نيز آمده است: وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالإِنس؛(195) «به‌يقين، گروه بسيارى از جن و انس را براى دوزخ آفريديم».
برخي از اهل معقول براي هرکدام از اين تعبيرات، معنايي اصطلاحي قرار داده، و هريک از اين تعبيرات را به دسته‌اي از مخلوقات اختصاص داده‌اند؛ ازجمله مادة «ابداع» را مخصوص خلق مجردات دانسته‌اند؛ اما معناي لغوي اين واژه «نوآفريني» است که واژگان «ابتدع» و «بديع» نيز از همين ماده‌اند. واژة بديع در قرآن به‌منزلة صفتي از صفات خداوند به کار رفته است (بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْض).(196) ايشان واژة «اختراع» را براي آفرينش افلاک، و واژة «تکوين» را براي ايجاد ماديات به کار مي‌برند.(197) گرچه وجود اصطلاح، بيان مطلب را آسان مي‌کند و با بودن آن، از توضيح فراوان بي‌نياز مي‌شويم و ازاين‌جهت، جعل اصطلاح کار خوبي است، بايد بدانيم که اين اصطلاحات با تعبيرات لغويِ به‌کاررفته در آيات و روايات و با استعمالات عرفي، تطابقِ صددرصد ندارند. در همين عبارت، حضرت واژة «ابتداع» را براي خلقت همة اشيا اعم از مادي و مجرد به کار برده‌اند؛ درصورتي‌که در اصطلاح اهل معقول، ابداع به خلقت مجردات