صفحه ١٥٨

ويژگي توحيد در کلام صديقة طاهره(عليها السلام) اين است که براي توحيد، ظاهري است و باطني. ظاهر آن همين است که مي‌گوييم: خداوند يکي است و شريکي ندارد؛ اما حقيقت و تأويل آن، اخلاص است که بايد آن را درک کرد و آن را در عمل نشان داد. بانوي دو عالم(عليها السلام) با بيان ويژگي دوم و سومِ توحيد، بابي وسيع در معرفت الهي مي‌گشايند. حضرت مي‌فرمايند خداي سبحان نوعي از معرفت به خود و به وحدانيت خويش را به دل‌ها سپرده و نيز معرفت علمي و ذهني خويش را براي افکار ما بسيار روشن و واضح قرار داده است، که توضيح آن خواهد آمد.
نکتة ديگر آنکه در اين عبارت، سه جملة اخير را مي‌توان با فعل معلوم خواند که در اين صورت، در ترجمه مي‌گوييم: خداي سبحان براي توحيد، حقيقتي قرار داده و راهي براي وصول به آن در قلب، و راهي براي ادراک آن در ذهن و فکر باز کرده ‌است. همچنين مي‌توان آنها را به‌صورت مجهول خواند که در اين صورت فعل «أنار» را بايد لازم دانست و «معقولُها» فاعل آن خواهد بود. در زبان عربي برخي از افعال، هم به‌صورت لازم و هم به‌صورت متعدي به کار مي‌روند. فعل «أنار» نيز بااينکه از باب إفعال است، هم به‌صورت لازم به معناي «نوراني»،‌ و هم به‌صورت متعدي به معناي «نوراني کردن» به کار رفته است.(145)

2. ويژگي‌هاي اساسي توحيد
حضرت زهرا(عليها السلام) در اين فراز به دنبال شهادت به توحيد، سه ويژگي اساسي آن را بيان مي‌فرمايند: