صفحه ٢٧٢

ديگري مرحلة خلقت عالم طبيعت است. پس از اينکه آسمان‌ها، کهکشان‌ها، منظومة شمسي و زمين پديد آمدند و زمين مستعد شد که موجود زنده‌اي در آن به وجود آيد، هزاران سال گذشت تا خداي تعالي پيغمبر اکرم(صلى الله عليه وآله) را به رسالت مبعوث كند. حضرت مي‌فرمايد در اين مرحله خدای سبحان پيامبر را مبعوث کرد تا آنچه را تقدير فرموده بود به مرحلة عمل درآورد.
اكنون پرسش اين است كه آن تقديرات کجا بود، براي چه بود و چگونه خداوند تقديرات را به مرحلة امضا مي‌رساند؟ براي جلوگيري از گستردگي بحث، به پاسخي فهرست‌وار بسنده مي‌کنيم.

الف) تقديرات علمي و عيني
اصل قدر و تقدير به معناي اندازه‌گيري است.(275) در روايتي از امام رضا(عليه السلام) نقل شده است که حضرت دربارة تقدير فرمودند: هِي‏ الْهَنْدَسَة؛(276) «آن (تقدير) هندسه است».
هنگامي که در عالم انساني مي‌خواهيم طرحي عظيم را راه‌اندازي کنيم، نخست بايد هدف خود را روشن سازيم. اين کار نياز به معلوماتي دارد. بنابراين مرحلة علم نخستين مرحلة لازم براي مقدرات کار است. سپس مقدمات لازم را بررسي مي‌کنيم. وقتي همة اينها را در نظر گرفتيم، طرحي براي کار تصور مي‌کنيم و به دنبال آن نقشة اجرايي طرح را آماده مي‌سازيم. پس نقشة اجرايي طرح را در واپسين مرحله فراهم ساخته، عملي کردن طرح را مي‌آغازيم. البته مي‌دانيم که خداي سبحان به اين