صفحه ٤٥٣

نیز می‌فرماید: وَاصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يُضيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنين؛(487) «و شكيبايى كن كه خداوند پاداش نيكوكاران را ضايع نخواهد كرد»‏. همچنين در موارد فراوانی به عموم مردم با بيانات مختلف سفارش به صبر مي‌فرماید. خدای متعال در سورة عصر مي‌فرمايد: وَالْعَصْر * إِنَّ الإِنسَانَ لَفِي خُسْر * إِلاَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْر؛(488) «به عصر سوگند، كه انسان‌ها همه در زيان‌اند، مگر كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده و يكديگر را به حق سفارش كرده و يكديگر را به صبر توصيه نموده‏اند».
در اين سوره، چهار واژة کليدي مشاهده می‌شود: ايمان، عمل صالح، حق و صبر. از قرار گرفتن واژة صبر در کنار واژه‌هایی چون حق، ايمان و عمل صالح، اهمیت صبر روشن مي‌شود.

ب) انفعال و انظلام؛ معاني انحرافی صبر
متأسفانه گاهي معاني واژه‌هاي قرآني در عُرف ما به‌درستی لحاظ نشده، گويا معناي آن تحريف مي‌شود. کم نیستند واژه‌هایی که قرآن کریم آنها را با معنا و عنایتی خاص به کار برده، اما در عُرف به‌گونه‌اي دیگر درک و تفسیر شده‌اند. واژة صبر از این‌گونه واژه‌هاست. با دقت در کاربردهاي واژة صبر در آيات و روايات، مشاهده می‌کنیم که معنایی که در آنجا لحاظ شده است، با آن معنای متعارف در محاورات ما تفاوت دارد. ما گمان مي‌کنيم صبر به معناي منفعل بودن است و کسی را اهل