صفحه ١٤٩

نکتة درخور توجه ديگر در اين آية شريفه، اين است که تعبير قرآن کريم در جواب کفران نعمت، مانند جواب شکر مورد تأکيد قرار نگرفته و نمي‌فرمايد: «لَأُعَذِبَنَّکُم»؛ بلکه با تأکيدي خفيف‌تر تهديد مي‌کند که اگر کفران نعمت کرديد، بدانيد که عذاب من سخت است.
برخي گمان کرده‌اند «لَأَزِيدَنَّکم»، يعني «تعداد و جمعيت شما را افزايش مي‌دهم». اين اشتباه ناشي از عدم آشنايي کامل با ادبيات عرب و تطبيق آن با ادبيات فارسي است. اين‌گونه تعبيرات ادبي را نمي‌توان عيناً به فارسي ترجمه کرد. وقتي قرآن مي‌فرمايد: قُل رَّبِّ زِدْنِي عِلْمًا؛(139) «پروردگارا! علم مرا افزون کن»، معناي «زِدْنِي» اين نيست که مرا افزون کن! اين زيادت، با تميز آن، يعني علم، مشخص مي‌شود. پس «زدني علما» يعني علم مرا زياد کن. بنابراين «لَأزِيدَنَّکُم» يعني «لَأزيدَنَّکُم نعمَه» که تميز آن محذوف است و در ترجمة آن مي‌گوييم: «قطعاً نعمت‌هاي شما را افزايش خواهم داد». درواقع خداوند با اين بيان مردم را تشويق به درخواست فزوني نعمت کرده و انگيزة شکر را در آنها افزايش داده است.
به مناسبت کلام شريف حضرت زهرا(عليها السلام) بهتر است در باب شکر نکاتي را مطرح کنيم تا فتح بابي براي اهل مطالعه و تحقيق شود.

3. آگاهي و انگيزه؛ دو عامل تحقق شکر
شکر، عملي اختياري است و هرگونه عمل اختياري، نيازمند زمينه‌اي فکري است. به تعبير ديگر، انسان براي انجام عمل اختياري به علم و آگاهي نيازمند است؛ اما بيش از