صفحه ٥٣٦

فراهم مي‌شود. در این وادی است که وی مخیر می‌گردد به چه چیز نگاه کند و به چه چیز نگاه نکند. به چه صدایی گوش فرادهد و به چه صدایی گوش نکند. به چه موضوعی بیندیشد و به چه موضوعی فکر نکند. به کجا برود و به کجا قدم نگذارد. اگر زندگيِ اجتماعي شکل نمی‌گرفت، بسیاری از تکاليف محقّق نمی‌گشت و اگر تکاليف نبود، زمينة انتخاب فراهم نمي‌گشت و اگر زمينة انتخاب مهیا نمی‌شد، انسان به آن کمالي که بايد برسد نمي‌رسيد. هدف از آفرينش انسان، اين است که او از میان راه‌های گوناگون، بهترین را انتخاب کند. اما انتخابْ دو یا چندسويه بوده، هنگامی‌ معنا پيدا مي‌کند که دو یا چند راه در پيش روي انسان باشد. گرچه خداوند از انسان پيمودن بهترین راه را خواسته است که همان صراط مستقيم است، برای تحقق امتحان بايد راه‌های دیگری هم وجود داشته باشد، تا انسان از آنها اجتناب نماید. با وجود اين، خداي متعال کاملاً انسان را رها نمي‌کند که در دام شيطان گرفتار شود، بلکه به صورت‌های گوناگون انسان را به‌سوي بهترین‌ها سوق می‌دهد و با وجود اینکه هم عوامل شيطاني وجود دارند و هم عوامل رحماني ـ چون تعادل لازم برای تحقق امتحان بايد برقرار باشدـ خداي متعال از باب فضل و رحمت بی‌پایان خویش و ازاين‌جهت ‌که هدف اصلي، رسيدن به رحمت است نه عذاب، زمینه‌هایی را فراهم می‌سازد که انسان راه صحیح را بهتر شناخته، بدان سو بیشتر سوق یابد و از راه غیرصحیح بازداشته شود.

ب) تشريعات الهي؛ تقويت‌کنندة راه خير
صدیقة طاهره(عليها السلام) پیش‌تر به برخي از آموزه‌هایی اشاره فرمودند که انسان را به‌سوي بهترین راه سوق‌ مي‌دهد و در اين فراز، اعمالی را یادآور می‌شوند که انسان را به