صفحه ٤٠١

را دربرمی‌گیرد که انسان معمولاً برای دفع بلا به فقیر اعطا می‌کند. اما در قرآن كريم دربارة زکات، اصطلاحی خاص به كار رفته است:
إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَالْمَساكينِ وَالْعامِلينَ عَلَيها وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقاب وَالْغارِمينَ وَفي‏ سَبيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبيلِ فَريضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَليمٌ حَكيم؛(435) زكات‌ها مخصوص فقرا و مسکینان و كاركنانى است كه براى [جمع‌آورى] آن زحمت مى‏كشند، و نيز براي كسانى كه براى جلب محبتشان اقدام مى‏شود و براى [آزادى] بردگان و [اداى دِينِ] بدهكاران و در راه [تقويت آيين] خدا و واماندگانِ در راه. اين فريضه‌ای است الهى و خداوند دانا و حكيم است.
در این آیة شریف، مصارف زکاتِ اصطلاحی بیان شده است. بنابراین، اصطلاح زکات و صدقه در قرآن، اعم از معنایی است که امروزه ما در عرف و در علم فقه استعمال می‌کنیم.

ب) اسرار زکات
صدیقة طاهره(عليها السلام) دو ویژگی برجسته برای زکات بیان نموده، می‌فرمایند: تشریع زکات در اسلام دو هدف را دنبال مي‌کند: یکی پاک شدن روح (تَزْكِيةً لِلنَّفْس) و دیگری فراوان شدن روزی (نَمَاءً فِي الرِّزْق).

اول. پاکی جان
بانوی دو عالم(عليها السلام) سرّی از اسرار تشریع زکات را پاک شدن روح انسان از آلودگی‌ها بیان