صفحه ٣٠٩

مشکل، بايد شبهه را مطرح کرد و به‌گونه‌اي به آن پاسخ داد که مخاطب قانع شود. نام اين روش، جدال است. جدال اَحسن يعني پاسخ دادن به شبهات، به‌گونه‌اي‌که مخاطبان قانع شوند. ممکن است پاسخي که داده مي‌شود برهاني نباشد، اما براي مخاطب قانع‌کننده باشد.
اين سه روش، راه‌هايي است که مي‌توان با استفاده از آنها بينش صحيح را به مردم منتقل کرد و دست‌کم حجت را بر ايشان تمام نمود. تا اينجا، هنوز سخن از اصل اسلام و تبيين اولين نقش پيغمبر اکرم(صلى الله عليه وآله) در برابر ظلمت‌ها و شبهات است. اما مسائل مربوط به مديريت جامعة اسلامي و اجراي احکام اجتماعيِ اسلام، بعد از اين مطرح مي‌شود که عده‌اي اسلام را بپذيرند و به احکام اجتماعيِ اسلام قايل شوند.

3. دعوت به صراط مستقيم
در شرح خطبة مبارک حضرت زهرا(عليها السلام) به اين فراز رسيديم که حضرت فرمودند: «نبی مکرم اسلام(صلى الله عليه وآله) در هنگامة بعثت، جهان را این‌گونه یافتند که اديان و مذاهب مختلف آن را فراگرفته و پیروان هریک به نوعي از مسير حق منحرف گشته‌اند».
این بیان حضرت دو نکته را به‌خوبی روشن مي‌کند: نخست اینکه آنچه در نگاه پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) از اهمیت بیشتری برخوردار بود، مسئلة دین است. مسائل ديگر، اعم از مشکلات اجتماعي و اقتصادي در درجات بعدي قرار داشتند و همین امر موجب شد که حضرت فاطمه(عليها السلام) در بیان خویش بر این امر تأکید ورزند. این سخن بدان معناست که آنچه قبل از هر چيز بايد مورد توجه قرار گیرد، داشتن دین صحیح است. البته از میان بخش‌های مختلف دین، یعنی اعتقادات، ارزش‌ها و احکام،‌ تأکید حضرت بر بخش