معارف بوک

3. رحمت‌های مضاعف الهی برای رسیدن به اهداف آفرینش
ثُمَّ جَعَلَ الثَّوَابَ عَلَى طَاعَتِهِ، وَوَضَعَ الْعِقَابَ عَلَى مَعْصِيَتِهِ ذِيادَةً لِعِبَادِهِ مِنْ نَقِمَتِهِ وَحِياشَةً لَهُمْ إِلَى جَنَّتِه؛‏ سپس ثواب را بر اطاعت خويش قرار داد و عذاب را براي معصيت خود وضع کرد تا بندگانش را از عذاب خويش دور سازد و به‌‌سوي بهشت سوق دهد.
«ذائد» به معناي مانع است و به کسي که مانع دشمنان مي‌شود و آنها را دفع مي‌کند «ذائد» گويند. «حياشه» نقطة مقابل ذياده، و به معناي سوق دادن و راندن است.
صديقة طاهره(عليها السلام) در اين عبارت به اين حقيقت اشاره مي‌کنند که خداوند تبارک‌وتعالي تنها به اين بسنده نکرد که مردم با ديدن عظمت و حکمت عالم با وظيفة خويش آشنا شوند و در برابر خداوند خضوع کنند، بلکه ازروي لطفْ عاملي تقويت‌کننده نيز براي بندگان قرار داد و آن عامل اين است که فرمود اگر بندگي کنيد، ثواب اخروي هم داريد و اگر عصيان کنيد، عقاب مي‌شويد. جعل ثواب و عقاب براي اطاعت و عصيان، ناشي از رحمت خداي تبارک‌وتعالي است. او چنان خواهان حرکت بندگانش به‌‌سوي کمال و تحصيل لياقت رحمت‌هاي بي‌پايان الهي است که اين عوامل را هم قرار داد تا بندگان بيشتر به سمت اطاعت و دوري از معصيت برانگيخته شوند. اگر خداوند واجب و حرامي قرار نداده بود و ثواب و عقابي بر انجام و ترک آنها وضع نمي‌کرد، بيشتر انسان‌ها انگيزه‌اي براي عمل پيدا نمي‌کردند و با نبود انگيزه، از عبادت روي مي‌گرداندند و درنتيجه شايستگي رحمت بيشتر خداوند را به دست نمي‌آوردند. آن چيزي که خداوند بيش از هر چيز خواهان آن است، افاضة رحمت بيشتر است. پس اصل جعل ثواب و عقاب هم براي رحمتي است که خداوند تبارک‌وتعالي مي‌خواهد مخلوقاتش بيشتر از آن بهره‌مند شوند.