صفحه ٤٢٣

بيان شده است و معصومان(عليهم السلام) آنها را شامل منافع دنیوی و اخروی می‌دانند.(457) ازجمله منافع مذكور در روایات، این است که مسلمانان با آمدن از بلاد مختلف به اين سرزمين همديگر را شناخته، از يکديگر مطالب فراوانی را فرامی‌گیرند. همچنین این دیدار می‌تواند منافع اقتصادي ایشان را بهبود بخشیده، بدانند در هر سرزمینی چه تجارتي می‌تواند مفيد باشد. در کتاب عیون أخبار الرضا(عليه السلام) آمده است: «در حج، اهالی شرق و غرب زمين و کسانی که در خشکی و دریا هستند، به منفعت دست می‌یابند؛ چه كسانى كه حج می‌گزارند و چه كسانى كه حج نمی‌گزارند، از تاجر و سياحتگر و فروشنده گرفته تا مشترى، كاسب و مسكين...».(458)

ج) حج؛ مظهر شکوه دين
اما حضرت زهرا(عليها السلام) به منفعتی ديگر اشاره مي‌فرمايند که اگر همة منافع فوق را در يک طرف قرار دهيم و این منفعت را در طرف ديگر، شايد همين يک منفعت بر همة آنها برتري داشته باشد. ايشان مي‌فرمايند: وَالْحَجَّ تَشْييداً لِلدِّين؛ «و [خداوند] حج را براي استحكام و شکوه دين قرار داد».
تشييدِ ساختمان، به معنای محکم و زیباسازی ساختمان و مرتفع ساختن آن است. حضرت مي‌فرمايند: حج باعث مي‌شود که بناي دين، رفيع، بلند، زيبا و شکوهمند باشد. ولي چگونه حج چنین منفعتی برای دین دارد؟ آیا مقصود این است که وجود کعبه موجب می‌شود در اطراف آن، ساختمان‌های مرتفع و باشکوه ساخته شود؟ امروزه