گونة دوم صبر، صبر در مقام انجام وظيفه است. صبر در اين مقام بدین‌معناست که انسان تلاش کند تا وظيفة خویش را به‌شایستگی انجام دهد. انسان بايد تنبلي و کسالت را کنار گذاشته، در انجام تکليفْ جدي باشد. البته رعایت رتبة تکالیف، امری است که باید رعایت کنيم. ابتدا تکاليف واجب و در درجة بعد، تکاليف مستحب را به‌صورت «الأفضل فالأفضل» انجام دهیم.
گونة ديگر صبر، صبر در برابر معصيت است و این صبر بدین‌معناست که انسان در هنگام نمایان شدن انگيزه‌هاي معصيت ـ که غالباً ناشی از شهوت و غضب هستندـ مقاومت ورزد و تسلیم آنها نشود. در اين میدان، بايد در مقابل نفْس و شيطان و همچنین در مقابل انسان‌هايی که با تهديد و تمسخر، يا با رفاقت و صمیمیت مي‌کوشند که انسان را وسوسه کنند، مقاومت کرد.
در روایات، به این انواع سه‌گانة صبر اشاره شده است. اين رهنمودها زمينه‌اي را فراهم مي‌کند که ما وجه مشترکِ اقسامِ صبر را درک کنیم. قرآن کریم، به‌صورت مطلق، صبر را تجلیل نموده، دعوت به آن را از صفات مؤمنان می‌شمارد و ما را بدان دعوت مي‌فرمايد. اکنون چگونه می‌توان فهمید مقصود قرآن کريم کدام‌يک از مصاديق صبر است؟ البته اگر موارد استعمال صبر را در قرآن بررسي کنيم، مي‌توانيم مصاديق اين اقسام سه‌گانه را بیابیم، اما اگر معناي تحليليِ صبر را داشته باشيم ـ که جهت مشترک بين هر سه قسم مذکور باشد ـ مفاد آيات و روايات را بهتر درمی‌یابیم و شايد در مقام عمل نيز بهرة بیشتری ببریم.
د) معناي تحليلي صبر
برای دستیابی به معناي تحلیلی صبر، می‌توان از تحلیل افعال اختیاری انسان یاری