معارف بوک

الصَّبْرُ ثَلاثَةٌ؛ صَبْرٌ عِنْدَ الْمُصِيبَةِ، وَصَبْرٌ عِنْدَ الطَّاعَةِ، وَصَبْرٌ عَنِ الْمَعْصِية؛(490) «صبر سه گونه است: صبر هنگام مصیبت؛ صبر هنگام اطاعت؛ صبر در برابر معصیت».
این روایت روشن می‌سازد که صبر بر سه گونه است: يک گونة آن صبر در هنگامی است که انسان با مصيبتی مواجه می‌شود. این صبر بدین‌معناست که انسان در هنگام مواجهه با سختي‌ها و گرفتاري‌ها بي‌تابي نكند و خويشتن‌دار باشد. بايد بدانيم که زندگي دنيا بدون سختي نيست و خداوند دنيا را به‌گونه‌اي آفريده که با سختی ممزوج شده است. بالاتر اینکه، خود فرموده است: لَقَدْ خَلَقْنَا الإِنسَانَ فِي كَبَد؛(491) «به‌یقین، ما انسان را در رنج آفريديم‏».
«کَبَد» به معناي مشقت است(492) و مقصود از آن، سختي‌های عالم دنیاست که مقاومت در مقابل آنها را «مُکابدة» گویند.(493) انسان از همان ابتدای آفرینش، باید با سختی‌ها دست و پنجه نرم کند. مادر باید با تحمل رنج و سختی‌های فراوان، نوزادش را چندین ماه حمل، و بعد از تولد نیز مدت‌ها از او مراقبت کند تا بزرگ شود. قرآن این زحمت مادر را ارج نهاده است و می‌فرماید: وَوَصَّينَا الإِنسَانَ بِوَالِدَيهِ إِحْسَانًا حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهًا وَوَضَعَتْهُ كُرْهًا وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلاثُونَ شَهْرًا حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَشُدَّه؛(494) «و ما به انسان توصيه كرديم كه به پدر و مادرش نيكى كند. مادرش او را با ناراحتى حمل مى‏كند و با ناراحتى بر زمين مى‏گذارد و دوران حمل و از شير بازگرفتنش سى ماه است، تا زمانى كه به كمال قدرت و رشد برسد».