صفحه ١٨٦

وَيتَوَهَّمُ أَنَّ عَدَمَها نُقْصَانٌ لِمَنْ لا يتَّصِفُ بِهِمَا؛(177) مورچه کوچک هم گمان مي‌کند خداوند تعالي دو شاخک دارد؛ چراکه داشتن دو شاخک براي مورچه کمال است و بسيار اهميت دارد؛ ازاين‌رو گمان مي‌کند هر موجودي آنها را نداشته باشد ناقص است.
بسياري از انسان‌هايي که قدرت عقلي چندان قدرتمندي ندارند کم‌وبيش چنين تصوراتي در ذهنشان وجود دارد.

2. امتناع رؤيت حسي خداوند
درزمينة شناخت خداوند و چگونگي دست يافتن به شناخت او، از ديرباز در بين متکلمان بحث‌هاي فراواني درگرفته است. برخي ظاهرگرايان که قدرت تعمق چنداني ندارند، از برخي‌ آيات و روايات اين برداشت را کرده‌اند که خداوند قابل رؤيت است و با چشمِ سر مي‌توان او را ديد! گروهي ديگر از اين جماعت گفته‌اند در عالم دنيا امکان ديدن خداوند وجود ندارد، اما در عالم آخرت مي‌توان خدا را با چشمِ سر ديد!(178) اين گروه به اين آيه استناد کرده‌اند: وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ نَّاضِرَة * إِلَى رَبِّهَا نَاظِرَة؛(179) «در آن روز چهره‌هايي شاداب و مسرورند؛ به‌سوي پروردگار خويش مي‌نگرند». اين ظاهرگرايان پنداشته‌اند که مقصود از اين ادراک، ادراک با چشم سر است. بعضي از علماي بزرگ اهل تسنن به اين سخنان تصريح کرده‌اند.
کساني که از قدرت عقلي و فکري بيشتري برخوردارند، به‌آساني مي‌توانند بفهمند