معارف بوک

جامعة ما را تحت تأثیر قرار داده و موجب شده است که انجام این فریضة عظیم به‌آساني صورت نگیرد.
 

هـ) وظيفة مسلمانان در برابر فریضة امربه‌معروف و نهي از منکر
مسئلة دیگر، این است که وظیفة ما مسلمانان در برابر این فریضه چيست؟ آيا امربه‌معروف و نهي‌ازمنکر وظيفة گروه خاصي است، يا يک وظيفة عمومي است؟ آنچه مسلّم است، اينکه فريضه‌اي همچون نماز و روزه، وظيفه‌اي عام است، اما مواردي که گمان مي‌رود امربه‌معروف و نهي‌ازمنکر به درگيري و ناامني منجر مي‌شود، بايد به اذن حاکم انجام گیرد. از ديرباز نيز رسم بر این بوده است که براي چنین مواردی، گروهی خاص را معین نموده، با لباسي خاص آنان را به افراد جامعه معرفی می‌کرده و به آنان محتسب مي‌گفته‌اند. به اين موارد، امور «حِسبه» مي‌گفتند. واژه‌شناسان، حسبه را به معناي کوشش و تلاش در کارهای پسندیده دانسته‌اند که بدون چشمداشتْ از کسی جز خداوند انجام گیرد.(522) وجود این معنا در ادبیات ما نیز نمایندة چنین شغلی در گذشته است که بخشی از پلیس بوده است، مانند این سرودة پروین اعتصامی:

محـتسب مسـتی بـه ره دیــد و گــریبانـش گـرفت                 مست گفت: ای دوست این پیراهن است افسار نیست(523)

سرانجام، در دوران مدرن، مسئلة نيروي انتظامي و پليس در همة کشورهاي دنيا مطرح شد و وظايفي براي آن تعيين گرديد.